Самарқанд иқтисодиёт ва сервис институти

Конституционал танлаш назарияси
кенг тарқалган бўлиб, 1942-йилда 
Бенхолт-Томсен томонидан илгари сурилган. Унинг фикрича, акселерация-
вегетатив, ички секреторли ва мия билан боғлиқ (ақлий) фаолият турларига 
қобилияти ёки организмнинг реактивлиги юқори бўлган одамлар сонининг 
кўпайиши билан белгиланади. Бундай қобилиятли одамлар бир-бири билан 
турмуш қуришган, натижада уларнинг хусусиятлари ҳам насл орқали бола-
ларига ва келгуси авлодларига ўтган. Ушбу назарияга кўра, шаҳар аҳолисининг 
ривожланиши техника, кескин фарқлар, шовқин, ёритилиш, турмуш тафзимиз-
нинг тезлиги ва ҳ.к, таъсирида тезлашади. Шундай қилиб бунда, одамларни 
қишлоқлардан шаҳарларга ва қайта кўчириш пайтида танлаш омили биринчи 
кўрсатилади. Ушбу назария инқироз, ишсизлик ва уруш йилларида ҳам 
акселерацияни пасайганлиги сабабларини тушунтирмайди. 
Радиотўлқинли назариясини
1941-йилда Трейберг илгари сурган. Унга 
кўра, одам гавдаси катталикларининг ортишини 20-йилларнинг бошида радио-
стансияларни қуришни бошланиши билан тўғри келади. Лекин шу ҳам 
маълумки гарчанд радио тўлқинлари сақланиб турса ҳам атроф муҳитни 
ноқулай шароитларида (уруш, очарчилик, эпидемия) ўсиш тормозланади. Ер 
шарида рентген мосламаларини кенг тармоғини ўрнатилганлиги ҳамда 
одамзотни радиактив нурланиши даражасини ортиши акселерацияга 
кўмаклашиши мумкин. 
Ва охир оқибатда, ижтимоий-маиший шароитларни яхшиланиши, кенг жорий 
қилинган гигиена тадбирлари, овқатланишнинг яхшиланиши ва бошқа 
кўпчилик омиллар шунга олиб келадики, наслий асос солинган сифатлар тўлиқ 
ўзини реализация қилди. Бундай имконият ёмон ижтимоий-маиший 
шариотларда мавжуд бўлиши мумкин эмас. 
Ф.Ярда насли генетик омил кейинги авлодларнинг ўсишини тезлашишини 
белгилайди. Агар яшаш шароитлари яхши бўлса (овқатланиш ва климат), ушбу 
наслийлик хусусият сифатида ўсишни тезлашишини таъминлайди. Бунга,