Самарқанд қишлоқ ХЎжалик институти ветеринария факултети

Ичак ширасининг таркиби ва хусусиятлари.
Тоза ичак шираси унча 
тиниқ бўлмаган рангсиз муҳити (рН-8,2-8,7) ишқорий бўлган, таркибида 
шилимшиқ, холестерин, епителий ҳужайраларни, ферментлар сақлавчи 

---

113 
суюқликдир. Тоза ичак ширасининг солиштирма оғирлиги 1,005-1,015 
атрофида бўлиб, таркибида ўртача 97,6% сув, 0,8%оқсиллар, 0,73% бошқа 
органик моддалар ва 0,87% минерал моддаларни сақлайди. Минерал 
моддаларнинг аксарият қисмини натрий бикарбонат ва натрий хлорид 
ташкил қилади. Ингичка ичак турли қисмларининг ажратган ширалари озми-
кўпми ўзаро фарқ қилади. Жумладан, ўн икки бармоқ ичак ширасида 
ферментлар кўпроқ сақланган ҳолда, оч ичак ширасида еса уларнинг 
миқдори бирмунча камдир. Ингичка ичак шираси моддаларни батамом 
парчалаб сўрилишга тайѐрлайди. Ана шу сабабли унинг таркибидаги 
ферментлар оқсил ва углеводларнинг оралиқ маҳсулотларига таъсир 
қиладиган ферментлардир, ѐғларга таъсир қиладиган ферментлар бу ерда 
анча кам сақланади. Ичак ширасида мавжуд бўлган ферментларнинг 
асосийлари қуйидагилардир: 
ентрокиназа
-ингичка ичакнинг бошланғич 
қисмида ҳосил бўлади. Бу ферментнинг асосий вазифаси трипсиноген ва 
прокар- боксипептидазага таъсир қилиб уларни актив ҳолатларига - 
трипсинга ва карбоксипептидазага айлантиришдир. 
Аминопептидаза, дипептидаза-
булар пептидларга таъсир қилиб, 
уларни аминокислотларгача парчалайди. 
Малтаза, инвертаза, лактаза-
ҳар ҳил қандларни парчалайди. 
Липаза
-
ѐғларни ѐғ кислоталари ва глисерингача парчалайди.
Ишқорий 
фосфатаза-
бу фермент ичак шираси учун спесифик фермент бўлмасада, 
ичакнинг бошланғич қисмида меъда ости бези ва жигардагига қараганда 30-
40 баравар кўп сақланади. Бу фермент фосфат кислотанинг моноефирларидан 
фосфатларни 
ажратади, 
углевод 
ва 
ѐғларнинг 
фосфорланишида, 
аминокислоталарнинг сўрилишида катта аҳамиятга ега. 
Иссиқ иқлим ва инсолясия таъсирида ичак ширасининг таркиби 
ўзгаради. Дастлабки пайтларда шира таркибида хлоридлар ва умуман қуруқ 
модда кўпаяди, шира бирмунча қуюқлашади, аммо таркибида калсий 
камаяди. Бундай ўзгариш аста-секин йўқолиб, ширанинг таркиби кейинчалик 
аслига қайтади.