Самарқанд давлат архитектура қурилиш

 
 
 
Agar bir milliy bozordagi raqobat 
boshqa 
milliy 
bozorlardagi 
raqobatga bog’liq bo’lmasa, bunday 
holda, xalqaro bozor mavjud emas, 
balki muxtor milliy bozorlarning 
jamlanmasi mavjud.
 
Agar har xil mamlakatlarning milliy 
bozorlaridagi raqobat vaziyatlari va 
shartlari chambarchas bog’liq bo’lib, 
uni yagona xalqaro bozor sifatida 
qarash mumkin bo’lsagina global 
raqobat mavjud deyish mumkin. Bunday 
holda 
raqobatchilar 
ko’pchilik 
mamlakat-larning bozorlarida o’zaro 
keskin kurash olib boradilar. 
 
Multimilliy raqobatda kompaniyalar 
muayyan 
mamlakatlarning 
bozorlarida yetakchi bo’lish uchun 
kurashadilar. Global tarmoqda esa 
firmalar dunyo miqyosida yetakchi 
bo’lishga intiladilar. 
 

---

299 
9.2. Multimilliy yoki global raqobat. 
Iqtisodiyotning turli sohalaridagi xalqaro raqobat modellari bir-
biridan farq qiladi. Multimilliy yokibir-biridan ajralgan, mustaqil milliy 
bozorlar 
bir 
xil 
ma’noni anglatadi. Har xil bozorlardagi 
iste’molchilarning kutishlari, xaridorlik xulqi bir xilemas. Bunda bir 
mamlakatning ichki bozoridagi raqobat boshqa mamlakatning ichki 
bozoridagi raqobatga bog’liq bo’lmaydi. Ushbu mamlakatlarning ichki 
bozorida faoliyat ko’rsatuvchi kompaniyalar tarkibi ham har-xil 
bo’ladi.Masalan: Fransiya, Braziliya va Yaponiya mamlakatlaridagi 
bank tizimlari bir-biridan farq qiladi. Lekin Fransiyadagi banklararo 
raqobat muhiti Braziliya va Yaponiyadagi bank raqobati muhitiga ta’sir 
qilmaydi. Multimilliy raqobat muhitida xalqaroyoki global bozor 
mavjud bo’lmaydi, ularning ichki bozorlari bir-biridan ajralgan va 
mustaqil mamlakatlar bozorlari yig’indisi ko’rinishida mavjud bo’ladi. 
Muayyanmamlakat uchun yaratilgan strategiya ustunligi boshqa 
mamlakatlarda faoliyat ko’rsatadigan kompaniya uchun ushbu 
ustunlikni ta’minlamasligi mumkin. Chunki boshqa mamlakatlardagi 
raqobat vaziyati, xaridorlar xulqi, demografik o’zgarishlar va boshqa 
shu kabilar tubdan farq qiladi.Multimilliy raqobat insonlar hayotini 
sug’urtalash, metall eritish, oziq-ovqat mahsulotlarini (kofe, dukkakli 
mahsulotlar, konservalar, yaxlatilgan mahsulotlar) kiyim-kechak 
tovarlarini ishlab-chiqarish, tarmoqlariga tegishli hisoblanadi. Bir 
tomondan multimilliy raqobat yoki bir-biridan ajralgan va mustaqil 
milliy bozorlarning yig’indisi, ikkinchi tomondan esa global raqobat 
mavjud. Global raqobatda har xil mamlakatlarning ichki bozorlaridagi 
narxlar va raqobat vaziyatlari bir-biriga bog’liq, shu sababli xalqaro 
yoki global bozor atamasi to’liq ma’noga ega bo’ladi. Global tarmoqda 
faoliyat 
ko’rsatayotgan kompaniyaningraqobatbardoshligi ushbu 
kompaniyaning boshqa mamlakatlardagi raqobatbardoshligi bilan uzviy 
bog’liq bo’ladi. Ayniqsa tovar sotilish hajmi yuqori bo’lib, ushbu 
bozorda kompaniyani ishtirok etishi strategik muhim hisoblansa, ushbu 
mamlakatlarning bozorlarida raqobat keskinlashadi. Kompaniyaning 
global raqobat ustunligi uning milliy bozorlardagi raqobat ustunliklari 
bilan 
uzviy 
bog’liq. Global raqobatni avtomobil, televizor, 

---

300 
telekommunikasiya, soat ishlab-chiqarish, nusxa ko’chirish apparatlari 
kabi sohalarda kuzatish mumkin.