Sabirova rixsi abdukadirovna yuldashev nosirjon muxam edjanovich

Yog* to 'q im asi
Gorinonga bog'liq 
Gormonga bog'liq 
lipaza-P (faol) 
lipaza-OH (nofaol)
TAG — —*• DAG — —► MAG — —>. Glitserin
▼
t
*
Yog' 
Yog' 
Yog'
kislota 
kislota 
kislota
Qon
r
Y og ' k islo tala ri
Yog* kislotalari
I
Atsetil-KoA
Turli azolar 
/
\
Jigar
F
A
CO,, H,0 
Keton tanachalari
11.9-rasm.
Postabsorbtiv d avrd a zaxiradagi yogiarning 
safar- barlanishi va yog‘ kislotalarining turli to‘qim a!arda 
ishlatilishiPK-B-OH
312

---

PK-B-OH
Insulin
FDE-OH
PK-B-P
FDE-P
MF
sA 
--*• 
AMF
11.10-rasm.
Insulin tom onidan y o g ia r safarb arlan ish in in g
to‘ x tatilish i: PK-B — pro tein kin aza B; FDE — fosfodiesteraza.
Insulin
©.
Glyukagon - -
Insulin 
Glyukagon
Glyukoza \ 
Glyukozo-6-F /
. 0 .
© '
©
Fruktozo-2,6-
difosfat
©-^V» Fruktozo-1,6- 
difosfat
Insulin
Glyukagon
Insulin
Glyukagon
it
Insulin - 
Glyukagon-
©
0
Insulin
Fosfoenol- 
© /
, Glyukagon 
piruvat 
v
¡ f /
< *'
©
Piruvat 
Oksaloatsetat
(^Mitoxondriya^)
j r ;
Atsetil-KoA 
Insulin 
©
—— »■
Glyukagon ---
q
*
Yog* kislotalari
!l-rasm .
 Insulin va glyukagonning jigarda glyukoz; 
yog‘lar metabolizmiga ta’siri
313

---

Insulin glyukoneogenezning bazal tezligini pasaytirm aydi, faqat 
glyukagon tomonidan stimullangan glyukoneogenez tezligini pasay- 
tiradi. Insulin glyukagon sekretsiyasini ham pasaytiradi (11.11 
-rasm).
Glyukoza jig a r hujayralariga GLYuT-2 (insulinga bog‘ liq etnas 
va koTsatkichi yuqori) yordamida yengillashgan diffuziya y o ‘ li 
bilan kiradi. Gepatotsitlarda glyukoza glyukokinaza (K > 12 mM 
va boshqa geksokinazalardan farqli ravishda reaksiya mahsuloti 
bilan ingibirlanm aydi) ta’sirida glyukozo-6-fosfatga aylanadi. 
Glyukozo- 6-fosfat 2 xil y o ‘nalishga sarflanadi — glikogen va 
yogTar sintezi. Glikogen sintezida u glyukozo-l-fosfatga aylanadi. 
YogTar sintezi ancha murakkab: u glikolizni (glitserin va piruvat 
hosil bo‘ lishi uchun), piruvatning oksidlanishli dekarboksillanishini, 
pentozofosfat yo ‘ lini, yo g ‘ kislotalar biosintezini va yogTar sintezini 
o ‘z ichiga oladi. Jigarda bujarayonlarning qaytmas reaksiyalari 
insulin tomonidan stimullansa, glyukagon tomonidan ingibirlanadi. 
Glyukoneogenezning qaytm as reaksiyalari esa aksincha, insulin 
tomonidan ingibirlanib, glyukagon tomonidan stimullanadi.
Ovqat hazm qilish davrida atsetil-KoA ning anchagina qismi 
malonil-KoA ga aylanadi va yogw kislotalari biosinteziga sarflanadi, 
ulardan esa yogTar sintezlanadi. Malonil-KoA konsentratsiyasining 
ortishi yo g‘ kislotalarining mitoxondriyaga transportini ingibirlab, 
ularning oksidlanishi va keton tanachalari sintezini towxtatadi (11.12- 
rasm). Insulinning yuqori konsentratsiyasi yogw zaxiralarining 
safarbarlanishini tormozlaydi. Barcha a ’zolar energiya manbayi 
sifatida asosan glyukozadan, shuningdek lipoprotein yogTaridan 
foydalanadi.
Postabsorbtiv davrda glyukagonning yuqori konsentratsiyasi 
ta’sirida malonil-KoA sintezi ingibirlanadi. Natijada malonil- 
KoA konsentratsiyasi kam ayadi, bu esa yo g ‘ kislotalarining 
m itoxondriyaga o‘tishi va oksidlanishiga imkoniyat beradi. Insulin 
konsentratsiyasining 
pasayib, 
glyukagon 
konsentratsiyasining 
ortishi zaxiradagi yogTaming safarbarlanishini stim ullaydi. Bunda 
yo g ‘ kislotalari jigarg a kelib atsetil-KoAgacha parchalanadi, ulardan 
esa keton tanachalari sintezlanadi. Bu holatda insulinga bogTiq 
a ’zolarda asosiy energiya manbayi bo‘ lib yo g‘ kislotalari va keton 
tanachalari xizmat qiladi.
314

---