Sabirova rixsi abdukadirovna yuldashev nosirjon muxam edjanovich

CH, 
CH<
HO
35

---

2.8-rasin. M em branalarning buzilishi va o‘z-o‘zidan hosil
boMishi: 
1 - o ‘z-o‘zidan hosil bo‘lgandan so‘ng oriyentatsiyasini 
o ‘zgartirgan oqsillar; 2 - membrananing ichki yuzasida boflgan 
oqsillar; 3 (markazda) - detergentlar va membrana komponentlari 
tomonidan hosil qilingan mitsellalar.
M em branalam ing asosiy vazifasi — moddalami o ‘tkazilishini 
boshqarishdir. Hujayra membranasi orqali bir va shu bilan bir 
vaqtda ikki tom onlam a yo‘nalishda yuzlab turli xildagi moddalar 
o‘tadi. Plazmatik membrana hujayraga zarur boMgan moddani 
o ‘tkazishi va ushlab turishi hamda keraksiz boMgan moddalardan 
diffuziya usuli bilan ozod bo‘lishi kerak. Moddalami o ‘tkazish 
konsentratsiya gradiyenti (membrananing bir tomonidagi konsen- 
tratsiy ab o sh q a to m o n d ag ik o n sen tra tsiy a g a n isb atan k o ‘p)m avjud 
bo‘lgandagina amalga oshadi va bu holat membrananing har ikki 
tomonida moddaning bir xil konsentratsiyaga erishilg‘ncha davom 
etib boraveradi. Diffuziyaning ikki xil tipi mavjud: passiv va aktiv 
(2.9-rasm).
2.2. M oddalam i membrana orqali tashilishi
Diffuziya
\
y t
Passiv
Oddiy 
Ye 
diffuziya
Yengillashgan
diffuziya
Aktiv
Birlamchi aktiv 
Ikkilamchi aktiv 
transport 
transport
Aktiv
transport
\
Simport Antiport
2.9-rasm. Diffuziyaning tiplari va turlari
36

---

Moddalarning diffuziya tezligi molekulalarning o ‘lchami va 
ularning yog‘da eruvchanligiga bog‘liq (2.4-jadval).
2.4-jadval
Membranalar orqaii moddalarni o ‘tkazishni bioiogik