S yunusov, Z. Abdiyev

25-rasm.
 Issiqxonalarda issiqlikni almashuvi shakli
: 
Issiqxonalarda haroratni sozlash uslublari.
Isiqxonalarda 
harorat tartibotlarini boshqarish mumkin. Issiqlik etishmaganda uni 
quyosh radiatsiyasi orqali tutib turish, issiqlik sarfini kamaytirish, 
sun‟iy isitishni qo„llash hisobiga yaxshilash mumkin; issiqlik oshib 

---

ketganda qizib ketmaslik choralari ko„riladi. Isitilmaydigan issiqxo-
nalarda, harorat balansini oshirishda faqat quyosh radiatsiyasi orqali 
yutilgan issiqlik energiyasiga bog„liq. Quyosh yorug„ligini ko„ri-
nadigan spektr qismi, yorug„lik o„tkazuvchan materiallar orqali 
o„tib, inshoot ichida tuproq, havo, o„simliklarni, uskunalarni qizdi-
rib, issiqlik radiatsiyasiga aylanadi. Qizigan predmetlar issiqlik tar-
qatadi (25-rasm). 
Ko„chat yetishtirishda issiqxonalarda issiqlik nurlari oynada va 
qisman polimer plyonkalarda ushlanib qoladi. Buning oqibatida, har 
qanday isitilmaydigan inshootlarda issiqlik to„planadi va harorat 
tashqi haroratdan yuqori bo„ladi. Bu hodisa parnik yoki issiqxona sa-
marasi deyiladi. 
Issiqxonalar atrof muhitga qaraganda iliqroq bo„lib, o„zini is-
siqligini to„siqlarni yuzi orqali yo„qotadi. To„siq maydoni va uni 
tashqi haroratdan farqi qanchalik katta bo„lsa, uni issiqlik chiqarishi 
shunchalik yuqori bo„ladi. 
Issiqxonalarni quyosh orqali isitish faqat bahor va kuzgi vaqt-
larda qo„llaniladi. Qo„sh qavatli to„siqlarni qo„llash (2-3 sm havoli 
bo„shliq qoldirib) O„zbekiston sharoitida plyonkali inshootlardan 
qishda ham foydalanish imkoniyatlarini yaratadi. Ammo qattiq 
sovuq tushadigan holatlar uchun favqulotdagi holatlarda qo„llanila-
digan isitish moslamalari mavjud bo„lishi kerak. 
Isitilmaydigan inshootlarni kamchiligiga quyidagilar kiradi: 
foydalanish davrini qisqaligi, isitish bir me‟yorda bo„lmay sutka 
davomida haroratni katta o„zgaruvchanligi; erta bahorda sovuqlarni 
qaytalash ehtimoli borligi va o„simliklarni zararlanishi; issiqlik tarti-
botini sozlash qiyinligi. 
So„ngi yillarda O„zbekistonda plyonkali xitoy issiqxonalari deb 
nomlangan issiqxonalar qurilmoqda. Ular bir nishabli isitilmaydigan 
oktyabr oydan boshlab foydalaniladigan issiqxonalardir. Qoplagich 
plyonkalar sentyabrni oxirgi besh kunligida tortilib (yopilib), may 
boshlarida olib tashlanadi. Bunday isilmaydigan issiqxonada issiqse-
var sabzavot ekinlari yetishtiriladi (26-rasm).

---