S yunusov, Z. Abdiyev

10-rasm.
 Ikki nishabli plyonkali parnik
. 
Parnikning taxtadan yasalgan kesakisi (yon devorlari) va 
reykalardan tayyorlangan stropillari uni asosini tashkil etib, ularni 
yuqori tomoni sarrovga biriktiriladi. Bu parniklarda plyonka, (kro-
gon) bag„azlarga oshiq-moshiqlar bilan joylashtirilgan romlarga yoki 
bobinaga (chaltak) mahkamlanadi, u parnikni ko„ndalang tomoni 
bo„ylab osilib turadi. 
Parnikni kesakidan (yon devoridan) sarrovigacha balandligi 0,6 
m. Stropillarning “oyoqchalariga” metalldan yasalgan uchburchak 
moslama mahkamlanadi, ularning bu uchi, tashqi yon taxtalarda 
joylashgan uyaga kiritiladi. 
Qoplama nishablari plyonka bilan tortilgan rom yoki plyonka 
chodiri bilan yopiladi. Plyonkaning yuqoridagi chetlari ko„ndalang 
kesimi 2×3 sm li taxtachalar yordamida sarrovga qoqiladi, pastki 
chetlari esa g„altakka (bobinaga) mahkamlanadi. Parniklar shamol-
latilganida romli konstruksiyaning romlarini yog„och tirgovuchlarda 
ko„tarib tirab qo„yiladi va ular bukilgan moslama (skoba) bilan past 

---

balandligi boshqariladi. Plyonkali chodir yondevorchalarga yoki 
g„altakka (bobinaga) mahkamlansa, parnikni shamollatishda uni bir 
tomoni g„altakka (bobinaga) o„raladi va u stropiladagi uyaga 
joylashtirilgan ilgak (qisqich) bilan mahkamlab qo„yiladi. 
 
11-rasm.
 KYK (URP) ko‘chiriladigan-yig‘ma qurilma
(810-92 namunaviy loyiha): 
a – umumiy ko„rinishi; b – stropil oyoqchalari asosini sarrov bilan 
biriktirilggan joyi; v – stropil oyoqlari asosini yon taxta devorga 
mahkamlash joyi; 1 – plyonka; 2 – stropilalarning oyoqlari; 3 – 
sarrov (to„sini); 4 – ikki sinchning tutashgan joyida plyonkani siqib 
turadigan taxtalar; 5 – g„altak; 6 – yon taxta; 7 – parnik old 
tomonida plyonka mahkamlab qo„yiladigan qoziq; 8 – stropil 
oyoqlarini yuqoridagi uchini birlashtirib turadigan metall qoplagich; 
9 – stropil oyoqlarini yon taxtaga biriktiradigan po„lat panshaxa 
(sanchiq) (o„lchami mm da) 
Plyonkali yig‘ma ko‘chiriladigan parnik
.
Uzunligi 6 m bo„lgan 
parnik maydoni 9,6 m
2
ni tashkil etadi. U uchta stropil bag„azlar 
(reykalardan), ikki (kesaki) yon taxtalardan va plyonkali qopla-
madan yig„iladi (11-rasm). 
Yig„ish mustahkamlash uchun ishlatiladigan uskunalarisiz olib 
boriladi. Yon taxtalari stropilning metall tayanchlari tirqishiga 
(pazы) joylashtiriladi. So„ng sinchlar sarrov xarisiga alohida yig„il-

---

gan ikki g„altakka eni 2,3 m va uzunligi 7,6 m bo„lgan plyonka 
choyshab bilan qoplanadi. Plyonka detallarga uzun yog„och reyka 
(shtapik) bilan mahkamlanadi, unga plyonkani cheti (1-2 marta) 
o„rab qo„yiladi. Yig„ib bo„lgandan so„ng bobina o„z og„irligi bilan 
plyonkani tarang tortib osilib turishi kerak. 
Tavsiflangan parnik konstruksiyalarini har biri tabiiy quyosh 
yoki biologik isitilishi mumkin. Parniklar qanday bo„lishidan qat‟iy 
nazar biologik yonilg„ini joylash uchun o„raga ega bo„ladi. 
Isitilmaydigan parnik o„ra tayyorlashni talab etmaydi va statsionarli 
hisoblanadi. Quyosh nuri bilan isitiladigan plyonkali parniklarning 
afzalligi, ularning sodda tuzilganligi va arzonligidadir. Ularda ko„kat 
sabzavotlarning hosilini ochiq yerdagiga nisbatan 10-15 kun barvaqt 
olish mumkin. Ularda yetishtirilgan ko„chat past bo„yli, to„q ko„k va 
asosan chiniqqan bo„ladi. Bunday ko„chatlar ochiq maydonga 
ekilganda kasallanmaydi, bu yerta va yuqori hosil olish imkonini be-
radi.