S yunusov, Z. Abdiyev

Sinchsiz yopqichlarda
pastkam tayanch tirkagi bo„lmaydi va 
ular to„g„ridan-to„g„ri o„simlik ustiga yopiladi yoki ular uchun tup-
roqdan hosil qilingan o„rkach (tuproq tupi) tayanch vazifasini baja-
rib, ular oralig„iga o„simlik ekiladi. O„simlikni aynan o„zini himoya 
qilishda engil, elastik va pishiq materialdan foydalanadi, o„simlik 
o„sishini hisobga olib uni tarang tortmasdan, xalqobroq qilib yopi-
ladi. Asalari changlatmaydigan ekinlar ustidan yopqich biroz sovuq 
kunlarda faqat ishlov berish vaqtida ochiladi, asalari yordamida 
changlanadiganlarda esa (qovoqdoshlar) tez-tez ochilib turiladi. 
Plyonkani ko„tarib turish uchun tirgak vazifasini tuproqdan 
yasalgan to„p yoki o„rkachyopgichlarni uchta turi: jo„yaklar (ikki 
chetlari tuproq ko„tarmali), o„rkach (bir tuproq ko„tarmali) va ekish 
egatlar (chuqur, tuproq ko„tarmasiz) keng foydalaniladi. 
80 sm oraliqda egatlar olinganida asosini kengligi 20-25 sm, ba-
landligi 15-20 sm, bo„lgan ikki tuproq uyumi yasaladi. Tuproq ko„-
tarmasi ustiga plyonkaga tortilib yopiladi, ularni chetlari tuproq bilan 
bostiriladi. YOpilgan plyonka va tuproq sathi oralig„ida 12-15 sm 
balandlikda bo„shliq hosil bo„ladi. Tuproq egatiga urug„ yoki ko„chat 
ekish mumkin. Egatlar orasida 40-50 sm kenglikda yo„l qoldir-iladi. 
O„rkach maxsus agregat yordamida quyidagicha yasaladi, agre-
gat asosini kengligi 38-40 sm balandligi 25 sm va cho„qqisini keng-
ligi 7-10 sm bo„lgan tuproq ko„tarmasini (valikni) tayyorlab bir yo„-
la ko„tarmaning har ikki tomoniga urug„ ekadi, ularni ustiga plyonka 
yopib chetlarini tuproq bilan bostiradi. O„rkach yon tomonlariga 
ekilgan o„simliklar qatorlari orasidagi masofa – 50 sm, yonidagi o„r-
kachlarga ekib hosil qilingan lentalar oralig„idagi masofa esa 90 sm 
bo„ladi. O„simlik o„sib plyonkaga etgan vaqtda u boshqa agregat 
bilan yig„ishtirib olinadi (3-rasm). 
Ekish jo„yaklari poliz ekinlari seyalkasi SBU-2-4A moslama-
lari yordamida asosining kengligi 17 sm, chuqurligi 15 sm li jo„yak 
olib, bir yo„la eni 30-35 sm bo„lgan plyonkani to„shab chetlarini 
tuproq bilan bostirib ketadi. Nihollar hosil bo„lganidan so„ng plyon-

---

ka har bir uyadagi o„simlik ustidan but (X) shaklida kesib chiqiladi. 
Biroz vaqt o„tganidan so„ng o„simliklar plyonka ostidan tashqariga 
chiqadi, ildiz bo„yni atrofi tuproq bilan qumlanadi. Joyida qolgan 
plyonka mulcha vazifasini bajaradi.