S yunusov, Z. Abdiyev

 
59-rasm.
Sabzavot ko‘chatlarini yetishtirishda
qo‘llaniladigan substratlar va tuvak turlari
. 
1- ochiq holdagi kakos po„stlog„idan tayyorlangan to„shama; 2- mineral 
vata to„shamasi; 3- perlit donachalari; 4-zigzakli to„shama; 5-torfli 
kubik; 6- ko„chat o„stiruvchi mineral vata; 7- kakos qipig„i solingan 
polietilen qopcha; 8- mineral vata solingan polietilen qopcha; 9- mineral 
vata bilan to„ldirilgan 32 uyali kasseta; 10- 144 uyali penoblok 
kassetalar; 11- mineral vata bilan to„ldirilgan 50 uyali kasseta; 

---

6.2. Sabzavot ekinlari ko„chatlarini 
payvandlash xususiyatlari 
 
Aqliy xujum 
 
 
Payvandlash usuli o„zi nima. 
Payvandlash deganda o„ziga xos 
usul, o„simlikning xayotchan bir qismini boshqa bir o„simlik 
to„qimasiga joylash va natijada ular to„qimalarning regeneratsiya 
bo„lib birikishi va bir o„simlik kabi o„sishini davom yettirishidir. 
 
Sabzavot ekinlarini payvandlash ko„chatlik bosqichida bir o„sib 
turgan o„simlikning qalamchasini (payvandust) boshqa ildizli o„simlik 
(payvandlash) ga ulash natijasidir. Payvandlash sifatida kuchli ildiz 
tizimi shakl tuproq namligi, haroratga kam talabchan, sho„rlanish va tup 
kasal (fuzarioz, nematoda, ildiz chirish va boshqa) ga chidamli navlarni 
ishla kerak. Bu xususiyatlar xisobiga ya‟ni, issiq, sovuqqa va boshqa 
stres chidamligini ta‟minlaydi va ozuqa elementlarini yaxshi 
o„zlashtiradi. Shu bilan birga bu nav genetik tomondan patogenlarga 
chidamli bo„lishi zarur. 
O„simliklarni payvandlash bog„dorchilikda qadimdan qo„llanil-
gan. Eramizdan bir necha ming yil ilgari Xitoyda daraxtlar payvand 
qilingan, qadimgi Rim yozuvchisi Katon o„zining «Dehqonchilik 
to„g„risida» nomli asarida nok, olma, olxo„ri va zaytunni pay-
vandlashni to„g„ri o„tkazish bo„yicha ko„rsatmalar bergan. 
Biroq payvandlashning ilmiy, amaliy asoslanishi XVIII 
o„rtalariga to„g„ri keladi. XIX asrning ikkinchi yarimida Ch.Darvin 
payvand qilingan o„simliklarni o„zgarishini aniqladi hamda katta 
eksperimental manbalarini yig„di va keng miqyosda ishlab chiqdi. 
Fransuz olimi Lyusen Daniel ellik yildan ortiq payvanlash bilan 
shug„ullandi. Uning tajribalarida payvandlash natijasida o„simlik-
larni ayrim belgilari avlodlarga o„tishi aniqlandi va natijada 
o„simliklar organizmini yangi shaklllari paydo bo„la boshladi.