S. Y. Yusupov, sh. R. Gulomov, N. B. Nasrullayev

Asosiy xulosalar
 
Kompyuter jinoyat (kiber jinoyat) - tadqiq uchun tabiiy shart 
axborot 
texnologiyalari 
sohasida 
maxsus 
bilimlarni 
qо‗llash 
hisoblanadigan ma‘muriy huquqbuzarlik. 
Kompyuter jinoyatlarini ikkita kichik toifaga ajratish mumkin: 
kompyuter faoliyatiga aralashish bilan bog‗liq jinoyatlar; zaruriy texnik 
vositalar sifatida kompyuterdan foydalanadigan jinoyatlar. 
Kompyuterlar ishiga aralashish bilan bog‗liq jinoyatlarning 
turlari: ma‘lumotlarga ruxsatsiz kirish, dasturiy ta‘minotga "mantiqiy 
bomba"larni kiritish, kompyuter viruslar tarqatish va ishlab chiqish, 
jinoiy loqaydlik, kompyuter ma‘lumotlarini soxtalashtirish yoki 
о‗g‗irlash. 
Jinoyatni sodir etish yо‗li deyilganda jinoyat sodir etilgandan oldin, 
jinoyat vaqtida va keyin sodir bо‗lgan obyektiv va subyektiv ravishda 
aniqlangan 
tizim 
tushuniladi, 
bu 
sudlanuvning 
mohiyatini, 
jinoyatchining 
jinoyat 
xatti-harakati 
xususiyatlari, 
shaxsiy 
ma‘lumotlarini aniqlash uchun sud texnikasi va vositalarini ishlatishga 
imkon beradigan turli xil izlar qoldiradi. Shunga kо‗ra, jinoyatlarni 
aniqlash muammolarini hal etishning eng maqbul usullarini aniqlanadi. 
Kompyuter jinoyat sodir usullari beshta asosiy guruhga ajratish 
mumkin: kompyuter texnikasi vositalarini qо‗lga kiritish, axborotni 
qо‗lga kiritish, undan noqonuniy foydalanish, ma‘lumotlar va nazorat 
qilish buyruqlarini suiste‘mol qilish, kompleks usullar.
Aktiv 
qо‗lga kiritish kompyuterning telekommunikatsion 
uskunasiga, masalan, printer liniyasiga yoki aloqa kanalining telefon 
simlariga yoki tо‗g‗ridan-tо‗g‗ri shaxsiy kompyuterning tegishli portiga 
ulanish orqali amalga oshiriladi. 
Passiv qо‗lga kiritish kо‗plab kompyuter texnikalarining, shu 
jumladan, 
aloqa 
vositalarining 
ishlashidan 
kelib 
chiqadigan 
elektromagnit nurlanishni aniqlashga asoslanadi.
Kompyuter jinoyat turlari: onlayn firibgarlik, DoS va DDoS 
hujumlari, zararli dasturlari, defeys, kardertlik, fishing, internet 
orqali tо‗lovlar. 
Onlayn firibgarlik sxemasi quyidagilar: axborotni joylashtirish 
(tarqatish); jabrlanuvchi bilan о‗zaro munosabatlar; pul о‗tkazmasini 
qabul qilish. 
Defeys - bu turdagi jinoyatda tajovuzkor jabrlanuvchining jamoat 
veb-sayt, kо‗pincha sahifaning nomini о‗zgartiradi.
Kardertlik - bank kartalari sohasidagi firibgarlik. 

---

66 
Fishing- qurbonlarning ijtimoiy muhandislik usullari bilan maxfiy 
ma‘lumotlarini qо‗lga kiritish.