С. У. Меҳмонов, Д. Й. Убайдуллаев бюджет ташкилотларида бухгалтерия ҳисоби

281
7 000.0
111	2 000.0	282	2 000.0
112	3 000.0	283	3 000.0
113	5 000.0	284	5 000.0
156	7 000.0	285	1 000.0
Баланс:	32 000.0	Баланс:	32 000.0

Мазкур балансда юқоридаги чизмаларни эсга оладиган бўлсак қуйидаги формула келиб чиқади, жумладан:

Номолиявий активлар яъни,

₊ Молиявий активлар
+ Дебиторлар - Кредиторлар = ^{Молиявий}
натижа

15 000.0 + 10 000.0 + 7 000.0 - 8 000.0 = 24 000.0

Мазкур баланс шуни англатадики, агарда бюджет ташкилоти мавжуд 8000.0 минг сўмлик кредиторлик қарзни тўласа, у ҳолда унинг молиявий натижаси (активининг соф қиймати) 24000.0 минг сўмга тенг бўлади.

Мазкур бюджет ташкилотининг 2011 йил мобайнидаги амалга оширган операцияларини шартли равишда ҳамда қисқартириб қуйидагича келтирамиз (ушбу операциялар юқорида келтирилган):
минг сўмда

Т/р	Операциянинг мазмуни	Счёт алоқаси		Сумма
		Дт	Кт
1	Бюджет маблағлари ҳисобидан турли ташкилотларга маблағ ўтказиб берилди	159	232	51 000.0
2	Бюджет ташкилотининг асосий воситаларига эскириш ҳисобланди	231	020-029	2 000.0
3	Турли ташкилотлардан бажарилган ишлар ва кўрсатилган хизматлар учун ҳисобварақ-фактуралар қабул қилинди	231	159	48 000.0
4	Болалар муассасаларида ота-оналарнинг маблағлари ҳисобланди	156	242	14 000.0
5	Ҳисобланган ота-оналарнинг маблағлари ҳисобидан хақиқий харажатлар амалга оширилди	241	159	10 000.0
6	Таълим муассасасида ҳисобланган тўлов-контракт маблағлари суммасига	175	252	250 000
7	Маблағларни таълим муассасасига келиб тушиши	111	175	250 000
8	Мазкур ҳисобланган даромадлардан солиқларни ҳисобланиши (шартли равишда фақатгина бюджетга ҳисобланадиган 9% солиқни ўзини келтирамиз)	252	160	22 500
9	Мазкур ҳисобланган 22.5 млн.сўм солиқ	160	285	22 500

	суммасини имтиёзларда акс эттирилиши
10	Тўлов-контрак маблағлари ҳисобидан таълим муассасасининг 2011 йил мобайнидаги амалга оширган хақиқий харажатлари суммасига	251	159	222 500
11	Бюджет ташкилотига хомийлик маблағлари келиб тушди	112	262	80 000
12	Ривожлантириш жамғармасига тежалган бюджет маблағлари ҳисобидан 5.0 млн.сўм бюджет маблағи ўтказилди	112	232	5 000
13	Юқоридаги ҳисобланган даромадлардан (80.0 млн.сўмдан) солиқларни ҳисобланиши (шартли равишда фақатгина бюджетга ҳисобланадиган 9% солиқни ўзини келтирамиз)	262	160	7 200
14	Мазкур ҳисобланган 7.2 млн.сўм солиқ суммасини имтиёзларда акс эттирилиши	160	285	7 200
15	Ривожлантириш жамғармаси маблағлари ҳисобидан хақиқий харажатлар амалга оширилди (шундан берилган имтиёзлар суммаси ҳисобидан жорий таъмирлаш харажатлари учун 7.2 млн.сўм)	261	159	75 200
16	Бюджет ташкилотининг бюджетдан ташқари ҳисобварағига бошқа турли даромадлар (масалан, турли штрафлар) келиб тушди	113	272	100 000
17	Инвентаризация натижасида 5 000.0 минг сўмлик мол-мулклар ортиқчалиги аниқланди (масалан, асосий восита) ва кирим қилинди.	013	273	5 000
18	Юқоридаги маблағлар ҳисобидан бюджет ташкилотининг 2011 йил мобайнидаги амалга оширган хақиқий харажатлари 95.0 млн. сўмни ташкил қилди.	271	159	95 000

Мазкур операциялар натижасида юқорида келтирилган субсчётларнинг “Бош-журнал китоби”даги кўриниши қуйидагича бўлади:

Д-т 232
К-т

	51 000 5 000
	56 000

Д-т 231 К-
т

2 000 48 000
50 000

Д-т 020-029
К-т
Д-т 159 К-т

	8 000
51 000	48 000
	10 000
	222 500
	75 200
	95 000
	407 700

Д-т 156
К-т
Д-т 242
К-т
Д-т 241
К-т
Д-т 175 К-т Д-т 252 К-т Д-т 111
К-т

Д-т

160

К-т

Д-т

285

Д-т

251

Д-т

112

Д-т

262 К-т

Д-т

261

К-т

К-т

К-т

К-т

Д-т 113 К-т Д-т 272 К-т Д-т 013 К-
т
Д-т 273
К-т
Д-т 271 К-
т

Энди эса, юқоридаги операциялардан сўнг бюджет ташкилотининг жорий йилга молиявий натижасини аниқлаймиз (1-босқични амалга оширамиз):
минг сўмда

Т/р	Операциянинг мазмуни	Счёт алоқаси		Сумма
		Дт	Кт
1	Бюджет маблағлари ҳисобидан амалга оширилган хақиқий харажатларни ёпилиши	230	231	50 000
2	Бюджет маблағлари ҳисобидан амалга оширилган барча касса харажатларини ёпилиши	232	230	56 000
3	Ҳисобланган ота-оналар маблағларини ёпилиши	242	240	14 000
4	Ота-оналар маблағлари ҳисобидан амалга оширилган хақиқий харажатларни ёпилиши	240	241	10 000
5	Ҳисобланган тўлов-контракт маблағларини ёпилиши	252	250	227 500
6	Йилнинг охирида аввало, фойдаланилган солиқ ва бошқа мажбурий тўловлар бўйича имтиёзлар суммасига тўғри келувчи хақиқий харажатлар суммаси 22.5 млн.сўм (жорий таъмирлаш муносабати билан амалга оширилган хақиқий харажатлар) 251 “Таълим муассасаларида ўқитишнинг тўлов- контракт шаклидан тушган тушумлар ҳисобидан амалга оширилган хақиқий харажатлар” субсчётидан ҳисобдан чиқарилади.	285	251	22 500
7	Тўлов-контракт маблағлари ҳисобидан амалга оширилган қолган барча хақиқий харажатларни ёпилиши	250	251	200 000
8	Йил охирида 262 “Бюджет ташкилотини ривожлантириш жамғармаси маблағлари бўйича даромадлар” субсчётнинг кредитида акс эттирилган барча даромадлар (72.8 млн.сўм) 260 “Бюджет ташкилотини ривожлантириш жамғармаси маблағлари бўйича жорий йилга молиявий натижалар” субсчётининг кредитига	262	260	72 800

	ҳисобдан чиқариш йўли билан ёпилади
9	Йил охирида аввало, иқтисод қилинган ва бюджетдан ташқари ҳисобвараққа ўтказилган бюджет маблағлари суммасига (5.0 млн.сўм) тўғри келувчи 261 “Бюджет ташкилотини ривожлантириш жамғармаси маблағлари ҳисобидан амалга оширилган хақиқий харажатлар” субсчёт дебетида акс эттирилган хақиқий харажатлар мос равишда 230 “Бюджет маблағлари бўйича жорий йилга молиявий натижалар” субсчётнинг дебетига ёзиш йўли билан ёпилади.	230	261	5 000
10	Шундан сўнг, фойдаланилган солиқ ва бошқа мажбурий тўловлар бўйича имтиёзлар суммасига (7.2 млн.сўм) тўғри келувчи хақиқий харажатлар суммаси (таъмирлаш муносабати билан амалга оширилган хақиқий харажатлар) 261 “Бюджет ташкилотини ривожлантириш жамғармаси маблағлари ҳисобидан амалга оширилган хақиқий харажатлар” субсчётидан ҳисобдан чиқарилади.	285	261	7 200
11	Қолган барча хақиқий харажатлар (75.2- 7.2-5.0=63.0 млн.сўм) 261 “Бюджет ташкилотини ривожлантириш жамғармаси маблағлари ҳисобидан амалга оширилган хақиқий харажатлар” субсчётнинг кредитида ва 260 “Бюджет ташкилотини ривожлантириш жамғармаси маблағлари бўйича жорий йилга молиявий натижалар” субсчёти дебетида акс эттириш йўли билан ёпилади.	260	261	63 000
12	Йил давомида қилинган барча хақиқий харажатларнинг суммаси йил охирида 271 “Бошқа даромадлар бўйича хақиқий харажатлар” субсчёт кредитидан 270 “Бошқа даромадлар бўйича жорий йилга молиявий натижалар” субсчёт дебетига ёзилиб ҳисобдан ўчирилади.	270	271	95 000

13	Йил охирида 272 “Бошқа бюджетдан ташқари даромадлар” ва 273 “Инвентаризация натижасида орттиқча чиққан мол-мулклар” субсчётлари кредитида акс эттирилган барча даромадлар ва тушумлар 270 “Бошқа даромадлар бўйича жорий йилга молиявий натижалар” субсчётнинг кредитига ҳисобдан чиқариш йўли билан ёпилади	272	270	100 000
		273	270	5 000

Юқоридаги операциялардан, яъни 1-босқичда аниқланган мазкур бюджет ташкилотининг жорий йилга молиявий натижалари ҳисоби билан баланс қуйидаги кўринишга келади.
Баланс
2012 йил 1 январ ҳолатига
минг.сўмда