56
10-rasm.
Shovqin o’lchash asboblari
Nazorat savollari:
1.
Shovqin nimalardan paydo boladi?
2.
Shovqinni qanday asboblar yordamida o’lchanadi?
3.
O’rtacha shovqin meyyorlari qancha bo’lishi kerak?
AMALIY MASHG’ULOT № 7
Umumiy va mahalliy shamollatish vositalarini hisoblash.
II. Mashg’ulotning maqsadi:
Umumiy vamaxalliy shamollatish vositalarini
hisoblash usluni o`rganish.
III. Mashg’ulotni o`tkazish uchun qo`llaniladigan asbob –uskunalar,
jihozlar va ko`rgazmali qurollar.
1. Ma’lumotnomalar
2. Uslubiy ko`rsatmalar
3. Plakatlar
.
IV. Mashg’ulotni bajarish tartibi
1.Umumiy va maxalliy
shamollatishlarning vazifasi, konstruktiv
ko`rinishlari to`g’risida tushuncha bering.
2. So`ruvchi zontlarni hisoblash.
3.
Yon
tomonlaridan
(bortdan)
so`rgichli
bo`lgan
so`ruvchi
shamolatgichlarni hisoblash.
4. Payvandlash sexlari uchun shamollatgichni hisoblash.
5. Silliqlovchi va yo`nuvchi stakonlar uchun shamollatgichni
hisoblash
V. Mashg’ulotni bajarish bo`yicha talabaning hisoboti.
1)Umumiy va maxalliy shamollatkichlar to`g’risida tushuncha bering.
2) Umumiy va maxalliy shamollatgichni kontsuktiv xususiyatlarini
izoxlang.
3. Umumiyva maxalliy shamollatgichlarni sxemalarini keltiring.
VI. O`tkazilgan mashg’ulot bo`yicha talabaning shaxsiy xulosasi.
Amaliy mashg’ulotlarni bajarish bo`yicha umumiy ma’lumotlar.
Shamollatgichni vazifasi- ishlab chiqarish xonasidagi ish o`rinlarida
havo muhitini sanitariya –gigienikaviy me’yorlar talablariga javob beradigan
holatda saqlab turishdan iborat.
57
Xonaga sanitariya-gigenaviy me’yoriy sharoitni yaxshilash uchun,
undan ifloslangan yoki yuqori haroratli
havoni tashqariga chiqarib, uning
o`rniga toza havoni tashqaridan kiritish yo’li bilan amalga oshiriladi.
Mexanik shamollatgichlarni umum havo almashtiruvchi va mahaliy
turlari mavjud. Maxaliy shamolatgich yordamida zaharli va zararli moddalar
aralashgan havo, bevosita ularni vujudga
kelish joyidan boshqarish
o`rinlariga tarqalmasligi uchun so`rib chiqarib yuboriladi. Maxalliy
shamollatgichlarni sanoat korxonalarda mavjud qurilmasi va jihozlardan
sezilarli darajada zaharli va zararli maoddalarni atrof muxitdan
chiqaradigonlariga o`rnatish tavsiya etiladi. Bunday qurilmalarga gal’vanik
vannalar, payvandlash stollari, temirchilik o`chog’lari va boshqalar kiradi.
So`ruvchi zontni hisoblash uslubi. So`ruvchi zont asosan ta’mirlash
ustaxonasining temirchilik, misgarchilik, payvandlash va boshqa bo`limlariga
o`rnatiladi.
So`ruvchi zont bilan so`riladigan havo miqdorini
hisoblash quyidagi
formula bo`yicha amalga oshiriladi.
v
3600
b
a
L
з
m
3
/soat
bu yerda: a va b - rejadagi zontni keng qismlarini o`lchami , m
2
;
v- zontni keng qismida suriladigan havoni harakat tezligi
,m/sek
Hisoblashda , zontni keng qismini qabul qilish joyda havoning tezligini
quyidagicha qabul qilish mumkin
To`rtala tomoni ochiq zontda … 1,05-1,25 m/sek
Uch tomoni ochiq zontda…………0,9-1,05 m/sek
Ikkala tomoni ochiq zontda ……….0,5-0,7 m/sek
Yon tomonlari dan so`rgichli so`ruvchi shamollatgichlarni hisoblash
uslubi.
Ta’mirlash korxonalarida katta qismidagi tiklanadi. Detallarni gal’vanik
usulda ta’mirlashda , odatda vannadan zararli bug’ va gazlarni ajralib chiqishi
kuzatiladi.
Shuning uchun vannaga bortli (yon tomoni) so`rgichli shamollatgichlar
o`rnatiladi.
Shamollatgichni hisoblashda vannadan ajraladigan zararli chiqindilarni
ushlab olish va ularni chiqarib tashlash samaradorlik ko`rsatkichi deb, 1m
2
vannaga yuzasidan so`rib olinadigan havo hajmini kattaligi qabul qilinadi.
Bortli so`rgichlarni konsruksiyalashda so`rgich teshigi tirqich kengligi,
vanna konstruktsiyaga ruxsat etilgandan kattaroq qabul qilish kerak. U vanna
kengligi 0,1 dan kichik bo`lmasligi , ammo 50 mm dan kichik bo`lmasligi
lozim .
Vannadan so`riladigan havoni miqdorini
hisoblash maxsus grafik
yordamida olib boriladi.
Juda kuchli zaharli moddalar moddalar ajraladigan gal’vanik vannalarida
shuni hisobga olish kerakki ,zararni bug’larini yuqori satxi, so`rgich tirqich
58
qirra pastdan bo`lishi lozim , ya’ni bo`g’in balandligi h vannani kengligiB
dan 0,1 ga kichik bo`lishi kerak.
Juda zaharli gazlarga va bug’larga , shunday moddalar kiradiki ularni
havodagi ruxsat etilgan kontsetratsiyasi 0,001 mg/l dan katta bo`lmasin.
Ruxsat etilgan kontsetratsiyasi 0,01 mg/l dan kichik bug’
va gazlar
uchun bug’ni balandligi 0,15*V ga ruxsat etiladi. Bug’lari zaharli bo`lmagan
eritmali vannalar uchun bug’ning balandligi h ni (0,2-0,25)V ga teng qabul
qilish mumkin.
Bortli (yon tomonli) so`rgichli shamollatgichlarni hisoblash quyidagi
ketma-ketlikda olib beriladi:
a) Konstruktiv va texnologik jihatdan kelib chiqib teshikni kengligi b va
bug’ni balandligi h beriladi;
b) grafikdan V, h va b uchta kattalik bo`yicha
Do'stlaringiz bilan baham: 
