S. Sofiyev hayot faoliyati xavfsizligi fanidan amaliy mashg’ulotlarini bajarish uchun

t
v
t

nisbat topiladi:
bu erda:
t

- vannadagi eritma va atrofdagi havoni haroratining farqi . 
Bu nisbatdan bortli so`rgichni teshigidagi havoni tezligi
t
v
hisoblanadi. 
v) bortli so`rgichdan chiqadigan havo miqdorini formula bo`yicha topish 
mumkin. 
2
1
t
v
3600
k
k
n
b
B
L







, m
3
/soat
bu yerda: b-teshik kYengiligi , m; 
B-teshikni uzunligi, m ; 
n- teshiklar soni ; 
k
1 
- 
vannani 
yuzasidan teshik 
tirqichgacha 
havoni 
harakatlanishigan
ko`rsatiladigan qarshilikni hisobga oluvchi koeffitsent . 
Detallarni osish uchun shtanga bo`lmaganda k
1
=1;shtangalar
bo`lgandak
1 
=1,7; 
k
2 
-xonadagi havoni harakatchanligini hisobga oluvchi 
koeffitsent; 
Sanitariya me’yori bo`yicha bug’larni ruxsat etiladigan kontsentratsiyasi 
0,001 mg/l bo`lgan vannalar uchun havoni tezligi 0,8 m/sek, bug’ning 
kontsentratsiyasi 0,001 mg/l dan kam bo`lgan vannalar uchun esa havoni 
tezligi 0,5 m/sek teng deb olinadi . 
grafik bo`yicha k
2
koeffitsient topiladi. 
g)vanna 1 m
2
yuzasidan surib olinadigan havoni hajmni formula bo`yicha 
aniqlanadi. 
F
L
L
ч

m
3
/soat*m
2 
bu yerda:
F
-vannadagi eritma oynasini yuzasi, m
2
;. 
Bortli so`ruvchi shamollatgichni hisoblashga keltirilgan uslubda
elektorlitdan vodorodni ajralishi inobatga olinmagan, u esa vannani yuzasiga 
bug’ ko`tarilishini kuchaytirgichga imkoniyat beradi . Vodorodni ta’sirini 
hisobga olib shamollatgichni haqiqiy ish unumdorligi olinganidan ancha katta 
bo`lishi kerak. 

---

59 
Abraziv yo`nish stanoklaridan chiqadigan changni tozalash uchun 
maxaliy shamollatkichni hisoblash. Abraziv yo`nish stanoklaridan chiqadigan 
changni tozalash uchun maxalliy shamollatgichni hisoblash . Abrazivli 
stanokdan shamollatish qurilmasi bilan so`rilish kerak bo`ladigan havo 
miqdorini formula bo`yicha aniqlaymiz: 
A
D
L


m
3
/soat 
bu erda : D-abrazivni yo`nuvchini diametri, mm; 
A- koeffitsient, diametri 250 mm gacha abraziv uchun qabul 
qilinadigan koefficent 2 ga teng, diametri 250 dan 60 mm gacha bo`lgan 
abrazivlari uchun koeffitsent 1,8 ga teng, diametri 600 mm dan katta bo`lgan 
abrazivlar uchun koeffitsent 1,6 ga teng. 
Masala : Payvandlash qurilmasida 1 soatda 0,6 kg OMM-5 markali 
elektrodlar sarflanadi. Payvandlash stolidagi yon tomonli zontning o`lchami 
m
2
Payvandlashdan ajralib chiqadigan gazni to`liq tozalashda zontning keng 
qismidagi havo tezligini aniqlash talab qilinadi. Sanoat korxonalarida elektr 
payvandlashda vaqtinchalik sanitariya qoidalariga asosan qo`lda yoyli 
payvandlash uchun ishchini qarama-qarshi tomonida joylashtirilgan yon 
tomonli zont ko`rinishdagi so`rgich o`rnatilishi lozim. Zararli gazlarni 
so`rishda zontning keng qismida havoning harakat tezligi 0,5 m/sek dan kam 
bo`lmaganda samarador so`rish ta’minlanadi. 
elektr payvandlashda ajralib chiqadigan zararli gazlarni miqdori, 
elektrodning markasiga bog’liq bo`ladi. 1 kg elektrod sarflanganda qoidaga 
asosan so`rilish havosining me’yori quyidagicha bo`lishi kerak: 
OMM-05 markali elektrod uchun ….4000m
3 
CM-7 vaCM-8 markali elektrod uchun …5000 m
3
UONI va K-52 markali elektrod uchun …600 m
3
OMM -5 markali elektroddan 1 soatda 0,6 kg yondirilganda payvandlash 
zonasidan 
chiqarilishi 
kerak 
bo`ladigan 
gaz 
miqdorini 
aniqlaymiz:
2400
4000
6
,
0
3


