S. Sofiyev hayot faoliyati xavfsizligi fanidan amaliy mashg’ulotlarini bajarish uchun

L
m
3 
/soat 
Zontning keng qismida havoni so`rilish tezligini topamiz:
в
a
L
v
7
,
0
3600
2
,
1
8
,
0
2400
3600







m/sek 
Anemometr bilan havoni haqiqiy so`rilish tezligini tekshirilib, 
shamollatgichni samaradorligiga ishonch hosil qilish mumkin . 
Masala : Uchala tomoni yopiq so`ruvchi zontli misgarchilik vertsagidan 
so`riladigan 
havo 
miqdorini 
aniqlang. 
Rejadagi 
zontni 
o`lchami 
m
2
.So`riladigan havoning harakat tezligi: v=0,8 m/sek 
So`riladigan havoni miqdorini formula bo`yicha topamiz :
3456
8
,
0
2
,
1
3600
3600








v
в
a
L
m3 /soat 

---

60 
Masala: Xromlash bilan plujerlar juftligini tiklash uchun ta’mirlash 
ustaxonasiga vanna o`rnatilgan . Vannani o`lchamlari : kengligi V=600, 
uzunligi =90mm, elektrolitni oyna maydoni F=0,54 m2 
Ikki bortli so`ruvchi shamolatgichi hisoblash talab qilinadi,
Teshik (tirqich)ni kengligi 
60
10
600
10



В
в
mm; 
elektrolit oynasini ustida bo`lgan bug’ oqimini balandligi sh, ruxsat 
etilgan 
30
600
05
,
0
05
,
0





B
h
mm ga teng 
Xromlashda vannaning harorati 580 
0
S ga teng bo`lishi kerak, xonaning 
harorati 180 
0
S, haroratlar farqi
C
t
0
40
18
58




Nisbatlar
10

в
В
; ni bilgan holda grafik bo`yicha nisbatini topamiz , 
bu misol uchun 0,07ga teng bo`ladi . Teshik (tirqich)da havoni tezligini 
aniqlaymiz . 
Xona uchun havoni harakat tezligini 0,8m/sek deb qabul qilamiz . 
havoni tezligi va sh/V nisbat bo`yicha grafikdan K
2
koeffitsentni 
topamiz. Bizning masala uchun K2 =1,35ga teng. Olingan kattaliklarni 
formulaga qo`yib, bortli so`rgichni ish unumdorligini topamiz.
2500
3600
35
,
1
7
,
1
2
8
,
2
9
,
0
06
,
0
3600
2
1















K
K
n
В
в
V
L
Т
m
3
/soat 
Vannadagi elektrolit oynasisini 1m
2
yuzasidan so`rib olinadigan havoni 
hajmi formula bo`yicha topiladi. 
4650
54
,
0
2500


L
m
3
/soat;
Masala: Doirasini diametri 260 mm bo`lgan abrazivli qirish kolonkasi 
uchun so`rib havo o`tkazgichidagi havo harakat tezligini va shamolatgichni 
ish unumdorliginni toping . havo o`tkazgichni diametri 100mm . 
Doirasini diametri 260 mm li abraziv uchun koeffitsient A=18 
Formula bo`yicha shamolatgichni kerakli, ish unumdorligin topamiz. 
468
260
8
,
1





D
A
L
m3 /soat 
Formula orqali so`ruvchi havo o`tkazgichda havo harakat tezligini 
topamiz. 
6
,
16
3600
05
,
0
14
,
3
468
3600
2




F
L
V
m/sek 
bu erda: 0,05 –havo o`tkazgich quvurni radiusi, m
 
SHamollatgichni vazifasi –ishlab chiqarish xonasidagi ish o`rinlarida havo 
muxitini sanitariya – gigienikaviy me`yorlari talablariga javob beradigan 
holatda saqlab turish. 
Xonaga sanitariya – gigienikaviy me`yoriy sharoitni yaxshilash undan 
ifloslangan yoki yuqori haroratli havoni chiqarib va uning o`rniga tashqaridan 
toza havo kiritish yo`li bilan amalga oshiriladi. 

---

61 
Mexanik shamollatgichning umum havo almashtirish va mahalliy (joydagi) 
turlari mavjud bo`ladi. 
Umum havo almashtirish shamollatgichi yordamida ishlab chiqarish 
binosining ish o`rinlaridagi havo to`ligicha almashtiriladi. Mahalliy (joydagi 
) shamollatgich yordamida zararli havo bevosita uni paydo bo`lish joyidan 
boshqa ish o`rinlariga tarqalmasligi uchun surib chiqarib yuboriladi 
SHamollatgichlar ishlash turlari bo`yicha quyidagilarga bo`linadi: 
xaydovchi, suruvchi va xaydovchi – suruvchi. 
Umumiy havo almashinuvchi shamollatishda 1 soat mobaynida 
shamollatgich bilan bino ichidan chiqarilgan yoki bino ichiga kiritilgan havo 
hajmini shamollatilishi kerak bo`lgan xonaning hajmiga nisbati havo 
almashinuv karraligi deyiladi. Ma`lum ishlab chiqarish jarayoni uchun havoni 
almashinuv karraligini bilgan holda shamollatgichni kerakli ish unumdorligini
hisoblash mumkin. Hisoblash quyidagi formula bo`yicha amalga oshiriladi.