S. M. Masharipov X. S. Tadjiyeva tibbiy kimyodan amaliy mashg’ulotlar uchun darslik

4-tajriba. Karbonatlar hosil bo`lish reaksiyasi
Ammoniy karbonat (NH<sub>4</sub>)<sub>2</sub>CO<sub>3</sub> kalsiy kationi bilan oq amorf cho'kma CaCO<sub>3</sub> ni hosil qiladi. Hosil bo'lgan amorf cho'kma qizdirish natijasida kristall cho'kmaga aylanadi:
CaCl<sub>2</sub> + (NH<sub>4</sub>)<sub>2</sub>CO<sub>3</sub> = ↓CaC0<sub>3</sub> + 2NH<sub>4</sub>C1
Tajribani bajarish uchun 3-4 tomchi CaC1<sub>2</sub> eritmasi ustiga 3-4 tomchi (NH<sub>4</sub>)<sub>2</sub>C0<sub>3</sub> eritmasidan qo'shiladi. Bunda CaCO<sub>3</sub> cho'kmasi tez hosil bo'ladi. CaCO<sub>3</sub> mineral kislotalarda va hatto sirka kislotada ham eriydi.
5-tajriba. Oksalatlar hosil bo`lish reaksiyasi
Ammoniy oksalat (NH₄)₂C₂0₄ kalsiy tuzlari bilan oq mayda kristall cho'kma CaC₂O₄ ni hosil qiladi:
CaC1₂+ (NH₄)₂C₂0₄ = ↓CaC₂O₄ + 2NH₄Cl
Tajribani bajarish uchun 3-4 tomchi CaCl₂ eritmasiga barobar hajmda (NH₄)₂C₂0₄ eritmasidan qo'shiladi. Hosil bo'lgan cho'kma CaC₂O₄ kuchli kislotalarda eriydi, lekin sirka kislotada erimaydi.
Ba²⁺ kationiga sifat reaksiyasi. Bariy kationlarining reaksiyalarini o'rganishda BaCl₂ yoki Ba(NO₃)₂ tuzlarining eritmalaridan foydalaniladi. Bariy kationi rangsizdir.
6-tajriba. Kaliy xromat K₂CrO₄ bilan sifat riaksiyasi
Kaliy xromat K₂CrO₄, bariy ioni bilan sariq rangli cho'kma BaCrO₄ hosil qiladi. Hosil bo'lgan cho'kma mineral kislotalarda erivdi lekin sirka kislotada erimaydi.
BaC1₂ + K₂CrO₄ = ↓ BaCrO₄ + 2KC1
Bu reaksiyani olib borishda Sr²⁺ kationi xalaqit bermasligi uchun reaksiyani sirka kislota ishtirokida olib boriladi. Tajribani bajarish uchun buyum oyna ustida 1 tomchi BaC1₂, 1 tomchi 1 ekvimolarli CH₃COOH va 1 tomchi K₂CrO₄ eritmalari qo'shiladi. Mikroskop ostida kuzatilganda kvadrat yoki to'g'ri uchburchak shaklidagi BaCrO₄ kristallarini ko'rish mumkin. Kristallar shaklini daftaringizga chizing.
7-tajriba. Sulfat kislota bilan sifat reaksiyasi
Suyultirilgan sulfat kislota bariyning eruvchan tuzlari bilan oq kristall cho'kma BaSO₄ni hosil qiladi:
BaCl₂+ H₂SO₄= ↓ BaSO₄+2HC1
Tajribani bajarish uchun 5-6 tomchi BaCl₂ eritmasiga barobar hamda suyultirilgan H₂SO₄ eritmasidan qo'shilsa oq cho'kma hosil bo'ladi. Hosil bo'lgan cho'kma BaSO₄ kislotalarda erimaydi.