S. M. Masharipov X. S. Tadjiyeva tibbiy kimyodan amaliy mashg’ulotlar uchun darslik

s-Elementlarning sifat reaksiyalari
Na⁺ kationiga sifat reaksiyalari. Natriy kationi rangsiz bo'lib, unga xos bo'lgan analitik reaksiyalarni o'tkazishda NaCl, Na₂S0₄, NaN0₃ kabi tuzlarning suvli eritmalaridan foydalaniladi.
1-tajriba. Natriy tuzlarining kaliy digidroantimonat bilan sifat reaksiyasi
Natriy tuzining neytral yoki kuchsiz ishqoriy eritmalari bilan kaliy digidroantimonat KH₂SbO₄ oq kristall cho'kma natriy digidroantimonat NaH₂SbO₄ ni hosil qiladi. Tajribani o'tkazish uchun probirkaga 3-4 tomchi NaCl va 3-4 tomchi KH₂SbO₄ eritmalaridan qo'shiladi. NaH₂Sb0₄ cho'kmasi tez hosil bo'lishi uchun probirka devorini shisha tayoqcha bilan ishqalab, sovuq suvda sovitiladi:
NaCl + KH₂SbO₄ = NaH₂SbO₄ + KCI
Na⁺ + H₂Sb0₄ ^- = NaH₂SbO₄
Reaksiya sharoiti neytral yoki kuchsiz ishqoriy bo'lishi kerak, chun­ki kislota ishtirokida Na ionlari bo'lmasa ham oq cho’kma HSbO₃ hosil bo'lishi mumkin.
KH₂SbO₄ + HCl = H₃SbO₄ + KCl
H₃SbO₄ = HSbO₃ + H₂O
Kuchli ishqoriy sharoitda cho’kma NaH₂Sb0₄ erib, natriy antimonatning o'rta tuzi Na₃Sb0₃ hosil bo'ladi. Cho'kmali eritmani ikkita probirkaga bo'lib, birinchisiga 3-4 tomchi HCI, ikkinchisiga 3-4 tomchi NaOH solib, cho'kmaning erishini kuzating va reaksiya tenglamasini yozing.
Kaliy digidroantimonat bilan boradigan reaksiya maxsus reaksiya bo'lib, tekshiriluvchi eritmalardan natriy kationini aniqlashda qo'llaniladi.
K⁺ kationiga sifat reaksiyasi. Kaliy kationlari rangsizdir. Reaksiya ni o'tkazish uchun KCI, K₂SO₄, KNO₃ tuzlarining suvli eritmalaridan foydalaniladi.