S. E. Bekbergenov, Q. A. İsmaylov, M. B. Sharibaev YarımO’tkizgishler fizikası boyınsha mA’seleler shıG’arıW

Juwabı: 6,12·10^-6; 3,05·10^-7; 1,26·10^-14.

2-BO’LİM. Yarımo’tkizgishtin’ TİYKARG’I parametrleri
Tiykarg’ı formulalar

1. 
   Zaryad tasıwshılardın’ qozg’alıwshan’lıg’ı:
   

- elektronlardın’ qozg’alıwshan’lıg’ı

(2.1)

- geweklerdin’ qozg’alıwshan’lıg’ı

(2.2)

bunda q –elektron zaryadı, υ – elektr maydanı kernewliligi E nin’ tezligi

2.2. Yarımo’tkizgishtin’ elektroo’tkiziwshen’ligi:

(2.3)

bunda - yarımo’tkizgishtin’ salıstırmalı qarsılıg’ı.

2.3. Eynshteyn qatnası:

(2.4)

bunda ha’m – sa’ykes elektron ha’m gewektin’ diffuziya koeffitsienti.

2.4. Diffuziyalıq tok tıg’ızlıg’ı:

– elektronnın’ (2.5)

– gewektin’ (2.6)


Ma’sele sheshiw u’lgileri

2.1-ma’sele: n - tiptegi kremniy u’lgisinin’ uzınlıg’ı 10mm, eni 2mm ha’m qalınlıg’ı 1mm ge ten’. Elektron ha’m geweklerdin’ qozg’alıwshan’lıg’ı sa’ykes 0,12 ha’m 0,05m²/(V∙s) g’a, menshikli zaryad tasıwshılardin’ kontsentratsiyası n_i­=1,5∙10¹⁶m^-3 g’a ten’ bolsa, to’mendegilerdi anıqlan’:

a) Eger u’lginin’ qarsılıg’ı R = 150 Om bolsa, u’lgidegi donorlıq aralaspalardın’ kontsentratsiyasın;

b) U’lginin’ geweklik o’tkizgishliktin’ elektronlıq o’tkizgishligine qatnasın tabın’.

Sheshimi: a) Materialdın’ salıstırmalı qarsılıg’ın to’mendegi formuladan tabamız:

(2.7)

n – tiptegi aralaspalı kremniydin’ salıstırmalı qarsılıg’ı to’mendegi an’latpadan tabıladı:

(2.8)

Ma’selenin’ sha’rtinde berilgen sanlı ma’nislerdi (2.7) ge qoyıp, to’mendegige iye bolamız.

yamasa

ten’ bolg’anlıqtan

(2.9)

(2.9) ge ma’nislerdi qoysaq qoyıp to’mendegini alamız

Bunnan n – tipli yarımo’tkizgish ushın

Barlıq aralaspa atomlar ionlang’an waqıtta g’a ten’ boladı.

b) Gewek ha’m elektronlardın’ salıstırmalı o’tkiziwshen’ligi sa’ykes to’mendegi an’latpa menen anıqlanadı.

(2.10)

Bunnan qatnasların alsaq

(2.11)

Ma’nislerdi ornına qoysaq, to'mendegige iye bolamız:

(2.12)
2.2-ma’sele: Germaniy u’lgisi donorlı kontsentratsiyasına iye. Elektronnın’ effektiv massası g’a ten’, al donorlardı radiuslı shashırawshı do’n’gelek retinde qaraw mumkin. 300K temperaturada soqlıg’ısıwlar arasındag’ı erkin juriwdin’ ortasha uzınlıg’ı ha’m ortasha waqıt nege ten’. Elektronlardın’ qozg’alıwshan’lıg’ın tabın’.