S. E. Bekbergenov, Q. A. İsmaylov, M. B. Sharibaev YarımO’tkizgishler fizikası boyınsha mA’seleler shıG’arıW

O’z betinshe ma’seleler

1. 
   Egerde u’lginin’ (obrazets) temperaturası a) 30 K; b) 300 K bolsa, menshikli germaniyde o’tkizgishlik zonasının’ to’mengi qa’ddisinde elektronnın’ tabılıw itimallıg’ı qanday?
   

Juwabı: a) 10^-60; b) 10^-6.

2. 
   O’jire temperaturasında (T=300K), o’tkizgishlik zonanın’ to’mengi qa’ddisinde elektronnın’ tabılıw itimallıg’ı to’mendegi yarımo’tkizgishlerde qanday? a) menshikli germaniyde; b) menshikli kremniyde; v) almazda (E_g=5,6eV). Alıng’an na’tiyjelerdin’ fizikalıq mag’anasın tu’sindirin’. Qadag’an etilgen zonanın’ eni yarımo’tkizgishtin’ qanday qa’siyetlerine ta’sir etedi?
   

Juwabı: a) 10^-6; b) 10^-9,3; v) 10^-47.

3. 
   D.İ.Mendeleev periodlıq tablitsasının’ B gruppası aralaspa atomının’ sırtqı orbitasındag’ı besinshi elektronnın’ ha’reketin IV gruppadag’ı yarımo’tkizgishte menshikli yarımo’tkizgishtin’ dielektrik sin’irgishligin denedegi birlik on’ zaryadtın’ do’geregindegi do’n’gelek orbita boylap ha’reketi dep qarawg’a boladı. Salıstırmalı dielektrlik sin’irgishligi 12 ge ten’, kristallda elektron o’tkizgishlik zonasının’ elektronına aylanıw ushın og’an 0,1 eV energiya kerek ekenligin da’liylen’. Sonday-aq onın’ tiykarg’ı hal orbitasının’ radiusın anıqlan’. Yarımo’tkizgishtin’ pa’njere turaqlısı 5,42·10^-4 mkm ge ten’.
   

Juwabı: .

4. 
   Egerde elektronnın’ effektiv massası gewektin’ effektiv massasınan 2 ese u’lken bolsa, o’jire temperaturasında (T=300K) menshikli yarımo’tkizgishtegi qadag’an etilgen zonanın’ ortasına salıstırg’anda Fermi qa’ddisinin’ jaylasıwın tabın’.
   

Juwabı: Qadag’an etilgen zonanın’ ortasınan g’a to’men jaylasqan.

5. 
   Egerde o’tkizgishlik zonasındag’ı hallardın’ tıg’ızlıg’ı (bunda G=4,83·10²¹ m^-3·K^-3/2) formulası menen an’latılatug’ın bolsa, T=300K temperaturada menshikli yarımo’tkizgishte o’tkiziwshen’liktin’ elektronları kontsentratsiyası 1,5·10¹⁶ sm^-3 qa ten’ bolg’anda, usı yarımo’tkizgish ushın qadag’an etilgen zonanın’ enin ha’m Fermi qa’ddisinin’ jaylasıwın tabın’.
   

Juwabı: E_g=1 eV; Fermi qa’ddisi o’tkizgishlik zonasının’ tu’binen 0,5 eV qa to’meninde jaylasqan.

6. 
   Fermi qa’ddisi o’tkizgishlik zonasının’ tu’binen 0,3 eV qa to’meninde jaylasqan. O’tkizgishlik zonasının’ tu’binen 3·k·T aralıqta joqarıda jaylasqan o’jire temperaturasındag’ı energetikalıq qa’ddilerdin’ elektronlar menen toltırılıw itimallıg’ın qanday? Egerde qadag’an etilgen zonanın’ eni 1,1 eV qa ten’ bolsa, valentli zonanın’ en’ joqarısında geweklerdin’ bolıw itimallıg’ı qanday?