Ўрта асрларда Яқин ва Ўрта Шарқ мамлакатларида мантиқ илмининг фалсафий билимлар тизимидаги ўрни

Форобий бошланғич билимлар ҳақида

• Аристотель каби Форобий ҳам илмнинг бошланишидаёқ маълум бўлган ҳақиқий фикрлар (маъкулоти аввал)ни, яъни аксиомаларни бошланғич билимлар қаторига киритади.
• Бу билимлар качон ва қандай вужудга келганлигини ҳеч ким билмайди, лекин улардан асос, аргумент сифатида кенг фойданилади. “Бир тоқ сон, икки-жуфт сон”, “бутун уни ташкил қилувчи кисимлардан катта” каби фикрлар шундай билимларжумласига киради. Аксиомалар фақат бир илм соҳасига тегишли бўлиб қолмай, ўзаро боғлиқ илмлар соҳасида ҳам мавжуд бўлади. Масалан, нозидлик қонуни барча илмлар учун умумий бўлган аксиомани ифодалайди.
• Юқорида кўриб ўтилганидек, Форобий исботлаш учун асос бўлувчи билимларнинг тўрт турини кўрсатиб ўтди.

Форобий бошланғич билимлар ҳақида

• Форобий инсон бошланғич билимларни қандай қилиб олади деган саволга жавоб бериб, шундай деб ёзади: «Боланинг жони бошланғичларни ва тамойилларни сезгилар ёрдамида қабул қилишга мойил. Булар унда англанилмаган ва беғараз ҳолда ишлаб чиқилади. Буларнинг ишлаб чиқилишига сабаб жоннинг уларга мойиллигидир». Демак, жон бошланғич билимларга мойил бўлганлиги учун уни қабул қилади. Лекин бошланғич билимларнинг ўзи, айниқса аксиомалар қандай пайдо бўлган, деган савол Форобийда ҳам ўз ечимини топмайди.