Rivojlangan darslik lotin tayyor doc

3.3.2.-chizma 
 Tadbirkor sarmoyasi shakllari 
Tadbirkor
sarmoyasi
Tovar va 
xizmatlarni 
ishlab 
chiqarish 
Qarz –
kredit 
sarmoya 
Yig`ma 
qo`ma 
sarmoya 

---

88
faoliyatining takomillashib borishi tadbirkorlikning rivojlanishida ham qiluvchi 
ahamiyat kasb etadi. 
Demak, qonunlar tadbirkorning davlat, jamiyat, jamiyat a’zolari bilan 
bo`ladigan munosabatlarini ham aniqlaydi. Agarda tadbirkorga taalluqli qonuniyat 
atroflicha bo`lib, zarur masalalarni to`lig`icha o`zida aks ettira olsa, unda tadbirkor 
uchun zarur huquqiy muhit yaratilgan, deyishga asos yetarli bo`ladi. Shu narsani yana 
qayd qilib o`tish kerakki, qonunlarni to`g`ri, ongli talqin eta bilish va ularning to`g`ri 
bajarilishini nazorat etish, qisqasi bu qonunlarning to`la bajarilishini ta’minlash bu 
sohada kutilgan samarani berishi mumkin. Lekin qonun juda yaxshi, sermazmun 
bo`lsa-yu, ijrosi boshqacha bo`lsa, albatta tadbirkor avj olmaydi va tadbirkor erkin 
harakat qila olmaydi. Bundan faqat bozorga o`tish sekinlashib, iqtisodiyot rivoji zarar 
ko`radi. Bu esa, o`z navbatida, bevosita aholining turmush darajasida o`z aksini 
topadi.
Tadbirkor sarmoyasi. 
Tadbirkor uchun yana bir muhim omillardan biri 
sarmoyadir, ya’ni u sarmoyador bo`lmasa o`zi mustaqil ish tashkil eta olmaydi. 
Sarmoyasiz ish yurituvchi har qanday sharoitda ham qaram va ijrochi, yarim mustaqil 
bo`lib qoladi.
 
3.4. Tadbirkor va menejment 
Bozor iqtisodida tashkilotchilik, boshqaruv juda katta o`rin ahamiyat kasb 
etadi. Bozor iqtisodiyotiga o`tish, uning taraqqiyotini ta’minlash xo`jalik harakatini, 
tijoratni samarali tashkil eta bilish, boshqaruvni amalga oshiruv bilan bog`liqdir. 
Bular menejerlikda o`z ifodasini topadi. Menejerlik o`zi alohida juda katta fan. Biz 
bu yerdani uni faqat tadbirkorga bog`labgina ko`rib chiqamiz. 
Tadbirkor iqtisodchi, xo`jalikning tashkilotchisi, boshqaruvchisi ekan, demak, 
u avvalo menejerdir va menejerlik kasbini egallamaguncha, menejercha tashkilotchi 
va boshqaruvchi bo`lmaguncha, u o`z maqsadiga erisha olmaydi, iqtisodiy 
taraqqiyotni ta’minlay olmaydi. Demak, menejerlikni tadbirkorlikdjan ajratib 
bo`lmaydi. Menejer – tadbirkor degan tushunchani anglatmaydi. Chunki bularda 
umumiylik bilan birga xususiylik – o`zgachalik mavjuddir. Menejer tadbirkor bo`lishi 

---

89
mumkin, lekin tadbirkor albatta menejer bo`lishi kerak. Menejerlar asosan 
yollanuvchilardir va ular hamma vaqt ham tadbirkor emas. Tadbirkor menejerlar 
xizmatidan keng foydalanadilar va bir tadbirkor qo`lida o`nlab, yuzlab menejerlar 
xizmat qilishi mumkin. 
Albatta, tadbirkorga faqat ishbilarmon, tashaubbuskor deb qarasak, uning 
menejerdan farqi mbo`lmaydi. Ammo tadbirkor shaxsiy sifati, mustaqil ish egasi, 
yangilik tarafdori nuqtai nazaridan qaralsa, ular o`rtasidagi farq katta.