Respublikasi xalq ta‘limi vazirligi samarqand viloyati xalq ta’limi xodimlarini qayta tayyorlash

Amaliy mashg’ulotlarda o’qituvchi nimalarga e’ti bor berishi lozim?

1. 
   fiziologik qoidalarga
   
2. 
   biologik qoidalarga
   
3. 
   ekalogik qoidalarga
   

*d) texnik va gigienik qoidalarga

e) fizik qoidalarga

38)Mehnat darslarida oq kartondan foydalanishda qanday hollarga e'tibor beriladi?

1. 
   uning pishiqligiga
   
2. 
   yelimni ko’p shimishi
   
3. 
   undan mayda narsalarni muqovalashda foydalanilishi
   

*d) A,B C

e) C,B

14. Ishlov berish oson va chiroyli karton turi qaysi?

1. 
   oq karton
   
2. 
   kulrang karton
   
3. 
   sariq karton
   

*d) rangli karton

e) qog’oz karton

14. Egiluvchan , yaxshi qirqiladigan va yelimni shimimaydigan karton turi

1. 
   oq
   
2. 
   sariq
   
3. 
   kulrang
   

*d) A,B,C,E

e) rangli

4. mavzu: Boshlang’ich sinf mehnat darslarida iqtisodiy bilim tushunchalarini shakllantirish.

REJA.

1. 
   Mehnat ta’limdagi iqtisodiy tarbiya.
   
2. 
   Iqtisodiy bilim va malakalar.
   
3. 
   Mehnat darslarida tadbirkorlik omilliari.
   

Ma’lumqi Respubliqamiz mustaqiliqqa erishib, o’z yo’lini belgilab oldi va bozor iqtisodi yo’nalishini tanladi. Bozor iqtisodi ongli qishiliq taraqqiyotining hamma bosqichlarida bo’lgan va bundan qyeyin ham davom etaveradi. U insonlarga hamisha yo’ldoshdir.

O’quvchilar ongiga jamiyatimizning demoqratiq asosida iqtisodiy islohatlarni yanada rivojlantirish, ma’naviy-ahloqiy, mehnat tarbiyasi tushunchalarini shaqllantirish, mehnat darslarida iqtisodiy tushuncha berish ishlari muhim ahamiyat qasb etadi.

Mehnat fanlar asosini chuqur va amaliy o’zlashtirishda, bolalarni mehnatga bo’lgan munosabatini ijodiy ish faoliyatida mustaqil shaqllantirishda, fiqr yuritishga o’rgatuvchi ilmiy vositalardan biridir. Qo’p asrliq tajriba shuni qo’rsatadiqi, insonlarning mehnati tufayli cheqsiz boyliqlar va imqoniyatlarning yechiladi. Mehnat fani iqtisodiy rivojlanishning asosiy omili hisoblanib, o’quvchilarning chuqur iqtisodiy bilimini mustahqamlaydi.

Hali-hanuz iqtisodiy mehnat tarbiyasida ilg’or umumbashariy va milliy g’urur, ularning tarbiyaviy haraqteri o’z ifodasini topgani yo’q. Shuning uchun mehnat darslarida o’quvchilarning iqtisodiy faolligini oshirish va tadbirqorliq mehnat faoliyati qo’niqmalarini shaqillantirish va quchaytirish lozim.

Iqtisodiy tarbiyaning qator vazifalari mehnat darslarida amalga oshiriladi. Bu vazifalardan biri tadbirqorliq bo’lib, mahsulot ishlab chiqarish uni sota bilish, tushgan mablag’ni joy-joyiga sarflay olishdir. Bu tadbirqorliq talablarini mehnat darslari jarayonida darslar nechogliq qiziqarli va foydali tashqil etilsa, o’quvchilar shunchaliq iqtisodiy bilimga va malaqaga ega bo’ladilar. Avvalo bu darslarning muzmunini to’g’ri belgilab olish zarur.

• 
  mehnat ta’limi va tarbiyasining ijtimoiy va iqtisodiy yo’nalganligi;
  
• 
  mehnat darslarini bozor iqtisodi talablari asosida pedagogiq tehnologiyalardan va malaqalardan unumli foydalanish;
  
• 
  O’quvchilarni qiziqishlarini hisobga olib amaliy tugaraqlarga jalb qilish;
  
• 
  O’quvchilarni mehnat darslarida iqtisodiy bilim berishda yoshi, shahsiy xususiyatlarini hisobga olish;
  
• 
  O’quvchilarni mehnat natijalarini ragbarlantirish va qamchiliqlarni dustona hal qilish;
  

Mehnat darsdlari bolalar uchun iqtisodiy bilimlar bilan tevaraq- atrofdagi hayotni uziga hos tarzda boglovchi omil bulishi lozim.

Shunung uchun hozirgi kunda mehnat darslarida «o’z-o’zini boshqarish» va

«o’z-o’zini mablag’ bilan ta’minlash» kabi tadbirkorlik ishlarini tashkil qilish lozim.

Masalan o’quvchilarning mehnat darslarida «Mato bilan ishlash» mashg’ulotlarida kerakli asboblar va kerakli gazlamalar yordamida aniq reja belgilab, o’lcham oladilar va shu o’lcham asosida ish fartugi, nina qadagich, choynak yopqich, choynak tagligi, yumshoq o’yinchoqlar kabi buyumlarni tiqishni o’rganadilar. Tikish jarayonida qaysi mato turidan ishlatishni, matoni isrof qilmaslikni, ishning sifatliligini, estetik jihatdan bejirim va chiroyli bo’lishiga e’tibor berishlari kerak.

O’quvchilarning bajargan ishlaridan maktab sharoitidan kelib chiqib har xil ko’rgazmalar va o’quvchilarning o’zlari uchun maktab bozori tashkil qilinsa maqsadga muvofiq bo’lar edi.

Bunda o’quvchilar o’zlari bajargan ishlar natijalarini, diqqatga, e’tiborga sazovor bo’lganligini, o’zini mablag’ bilan qisman ta’minlanganligini, o’zini boshqara olishini ko’rib, o’z mehnatiga va o’zgalar mehnatiga hurmat bilan qaraydi. O’quvchi ongida mehnatga muhabbat o’z samarasini topadi.

Natijada davlatimizning iqtisodini yuqori darajaga ko’tara oladigan, o’zining kasbini, hunarini hurmat qiladigan, jamiyatimizning rivojlanishida o’zini hissasini qo’sha oladigan barkamol avlodni tarbiyalashimizda yordam beradi.

O’quvchilarni ish unumini oshirish, chuqur bilim egallash, ijodiy qobiliyatlarini o’stirish masalalari mehnat ta’limi darslarida hal etiladi. Har bir dars

o’quvchilarni diqqatini, xotirasini, qiyoslay bilishini, fikr yuritishni,asosiy narsani ajratishni, xulosa va umumlashtirishni, o’z ishini rejalashtirishni, uni kerakli su’ratda amalga oshirishni, o’z-o’zini nazorat qilish vazifalarini o’z ichiga oladi.

Dars mazmuniga qo’yiladigan muhim talablardan biri darslarni hayot bilan chambarchas aloqador bo’lmog’i lozim.

O’quvchilarni faollashtirish ayniqsa o’qitishning zamonaviy bosqichi sharoitlarida anchagina murakkabdir. Shunung uchun o’quvchilarning o’quv faoliyatlarini faollashtirishga yordam beruvchi vosita va usullarini tanlash o’qituvchining doimo diqqat markazida bo’lishi shart.

O’quvchilarning ish unumini oshirish va ijodiy faoliyatlarini bir qator usullar vositasida faollashtirish mumkin. Bu usullarni ba’zilari bilan tanishtiramiz:

1. 
   Butun sinfga taklif etilgan muayyan ijodiy ishda o’quvchining iloji boricha mustaqil ishlash hissasini ta’minlash.
   
2. 
   Bir maqsadda o’qitishning alohida va umumiy shakllarini biriktirish usullari bilan birga maxsus tarqatma materiallaridan foydalanish.
   
3. 
   Faoliyat turlari o’rganilayotgan material bilan to’g’ri munosabatni ta’minlash.
   
4. 
   Dastur materiali asosida darsda zehnlilik, diqqat, tasavvur va shu kabilarni tekshirish hamda shakllantirish maqsadida o’ziga xos konkurslar o’tkazish.
   

Dars vazifasini faqat bilim berish va ko’nikma hosil qilishdan iborat qilib qo’ymasligi balki tarbiya berish va kamol toptirish vazifalari bilan organik bog’lab olib borish ham zarur.

Shunung uchun ham o’qituvchi o’zi o’qitayotgan bilimini bilishi lozim. Bu esa biror temaga tayyorlana turib, o’qituvchi mazkur dars materiali asosida o’quvchilarning ahloqiylikning qanday g’oyalarini anglashga olib kelajagini diqqat, fikrlash, xotira, tasavvur, irodani rivojlantirish va boshqa shu kabilar sohasida shaxs sifatini qanday kamol toptirishga erishishini aniq tasavvur qilmog’i lozim.

Agarda bolalar yaxshi yoritilmagan sinfda, yoshiga mos kelmaydigan qupol, og’ir asboblar bilan ishlasalar, bu ularning ish natijalariga juda yomon ta’sir ko’rsatadi. Mehnat madaniyati malkalari ko’p marotaba takrorlanadigan mashqlar natijasida hosil bo’ladi, bunda mashqlar davomida har bir mashq jarayonida o’rnatiladigan tartib va ish harakati izchilligini sistematik su’ratda tushuntirish berish zaruriyati bilan birga qo’shib olib boriladi.