Respublikasi xalq ta‘limi vazirligi samarqand viloyati xalq ta’limi xodimlarini qayta tayyorlash

DARS OLTI BOSQICHGA BO’LINADI:

1. 
   Kirish qismi – mavzu nechanchi yil o’qitilayotganligi o’quvchilarning o’sish darajasiga qarab, vaqt jahitdan xiyla uzun yoki qisqa bo’lishi mumkin. Kirish qismi o’quvchilarni emosional qiziqtirishi o’quvchi ishlashi lozim bo’lgan biror mehnat obyektini namoyish qilishda go’zallik hissini o’yg’otish lozim.
   
2. 
   O’qituvchining ko’rsatmasi – ko’rsatmalikning xilma-xil vositalarini(karton,maket, ish prosessining bajarilishi keng tasvirlangan shit kabilarni) qo’llab o’qituvchi darsini bu bosqichida o’quv ishning maqsadiga eng muvofiq izchilligi bilan tanishtiradi.
   
3. 
   O’quvchilarni topshiriqni mustaqil bajarishi – darsning asosiy qismi bo’lib, unga darsning 2/3 hatto 3/4 ulushi ajratiladi. Bu bosqichda o’qituvchi o’quvchilarni diqqat bilan kuzatib turadi, ularning ishlariga boshchilik qiladi, ish harakatlaridagi ish holatlari, asboblardan foydalanishdagi xatolar va kamchiliklarni kuzatadi. Bordi-yu ish o’quvchilarga qiyinlik qilsa, o’qituvchi
   

o’quvchilarga o’zi bajariyotgan operasiyalarga e’tibor berib turishini va uning harakatiga o’xshatib asta-sekin harakat qilishini aytadi.

1. 
   O’qituvchining ko’rsatmalariga qanday amal qilmoqda.
   
2. 
   O’quvchilarning mehnat madaniyati va sanitariya-gigiyena ko’nikmalari qanday.
   

v) Material qanday saqlanmoqda, o’quvchilar asboblarni qanday to’g’ri ishlatmoqdalar.

g) O’quvchilar o’z usullarini qay darajada o’qib oladilar.

4. 
   Tekshirish va qat’iy baho qo’yish asosida ishni hisobga olish.
   

O’qituvchi har bir bolaning ishini qisqa tavsiflab jurnalga baho qo’yadi. ( o’quvchilarga yorliq etiketkasi qilib tayyorlangan buyumni yopishtiradilar, yorliqqa ishning tugallangan vaqti, necha soat vaqt sarflaganligi, bajaruvchining familiyasi va ismi, sinfi aniq ko’rsatiladi.

5. 
   Uy vazifasini tushuntirish - darsning bu bosqichida
   

darsda bajarilgan topshiriqning yakuni bilan bog’liq, o’qituvchi har bir o’quvchining faoliyatiga baho qo’yib, ishdagi kamchilik tomonlarini ko’rsatadi va uyga berilgan topshiriqni tushntirish davomida xatolarni tuzatish uchun qo’shimcha ko’rsatmalar beradi.

Kattalarning sonoatdagi mehnati bilan mehnatning tabiatning o’zgartirish borasidagi ta’sirini ochib berish uchun tabiat bilan tanishish dars- ekskursiyalar tashkil qilinadi.

Laboratoriyada olib boriladigan ishlar.

Bunda o’quvchilar materiallarning xossalari ( plastilinni, loyni) ish uchun o’zlari tayyorlaydilar, material (qog’oz,karton, mato) larning texnologiyasi bilan tanishadilar.

1. 
   Agrar: Buyumlarni o’quv nazoratchilarining hohishi bilan ko’rgazmaga tayyorlash, bunday darsning maqsadi o’quvchilarni bilim, malaka va ko’nikmalari darajasini tekshirishdir.
   
2. 
   Qishloq xo’jaligi mehnati agrari: bu dars o’z mazmuni jahatdan yuqoridan bayon etilgan dars bilan deyarli bir xil, shu sababli darslarni rejalashtirishda yuqorida ko’rsatib o’tilgan tuzilishga amal qilish zarur. O’quvchilarning mehnatga aqliy aktivligiga mehnat topshirig’ining xarakteri kuchli ta’sir etadi. Masalan: “Tabiiy materiallardan qurish- yasash” temasidagi darsni olib ko’raylik.
   
3. 
   Darsning maqsadi: Tabiiy materiallardan buyum yasash usullarini o’rgatish material tanlash,ulash, detallarni bir butun model qilib yasash.
   
4. 
   Darsning jihozi: qaychi, santimetr, paxol, yumshoq sim.
   
5. 
   Darsning borishi: o’qituvchi paxoldan yasalgan o’yinchoq uychani ko’rsatib paxoldan o’yinchoq uycha yasash uchun ma’lum o’lchamda
   

paxolcha olish kerakligini tushuntiradi.

1. 
   Bu o’yinchoq nimadan qilingan? O’qituvchi o’yinchoqni ko’rsatadi.
   
2. 
   Bu o’yinchoqni tayyorlash uchun qanday geometrik shakl zarur? Bunda o’qituvchi devorning uzunligi 6sm, eni esa undan 2 sm kam, balandligi esa enidan 5sm uzun. Tomi esa uy yonlariga 1 sm dan chiqib turadigan bo’lishi kerak deb uqtiradi.
   

O’zbekiston maktablarida o’quvchilarning tajribalari shuni ko’rsatadiki, bolalarning mehnat operasiyalari shartli grafik usuli bilan mustaqil rejalashtirishga olib kelishdan avval, bolalarda mehnat bosqichlari uchun zarur bo’lgan dastlabki malaka va ko’nikmalarni hosil qilish kerak. Laboratoriya yo’li bilan materialni xossalari va asboblardan unumli foydalanish bilan tanishtirishga, bunda bolalarning aqliy faoliyatini faollashtirishga e’tibor bermoq lozim, o’quvchilarning qurish yasash qobiliyatlarini rivojlantirish, buyumning qismlarini bir butun qilishga o’rgatish kerayek.

Birinchi sinfda chizmani o’qituvchi rahbarligida buyum namunasini ko’zdan kechirib qiladi. Bunda o’quvchilarni shartli chiziq namunalari bilan asta-sekin har bir darsda alohida tanishtiriladi.

Boshlang’ich sinflarda chizmachilik elementlari maxsus o’quv fani sifatida ham, mehnatga o’rgatish dasturi bo’limida mustaqil bo’lim tariqasida ham kiritilmagan. Doskadagi chizmani chiz, uni namunaga solishtir va materialni o’zi mo’ljallagan buyumni tayyorlash uchun darsda qilinadigan ishlarni oldindan rejalashtirishning tashqi ifodasidir.

O’quvchilarning mehnati va mustaqilligini faol fikrlash faoliyati tashabbusning paydo bo’lishi, uchragan qiyinchiliklarni yengishi avval hosil qilingan mehnat bilimi va malakalarini oqilona va ijodiy qo’llay bilishidir.