Respublikasi qishloq xo’jaligi

Qishloq xo‘jalik mahsulotlarini saqlash omborlarining asosiy terminlari va tavsifi

Burt — kartoshka va sabzavotlarni saqlash uchun oddiy, vaqtinchalik saqlash moslamasi. Ushbu saqlash moslami mahsulotni uyum holida, uzunlikda ustma – ust taxlab yer qatlami ustida yoki uncha chuqur bo‘lmagan o‘ra qazib, osti va ustiga somon, xashak, tuproq to‘shab, haroratni nazorat qilish va faol shamollatish qurilmalari bilan jihozlab tayyorlanadi.
Handak — kartoshka va sabzavotlarni saqlash uchun yerni chuqurlashtirilgan holda uzaytirilib qozilgan, hamda burt singari osti va ustiga somon, xashak, tuproq to‘shab, haroratni nazorat qilish va faol shamollatish qurilmalari bilan jihozlangan vaqtinchalik saqlash moslamasi. Statsionar saqlash omborlari — ushbu inshootlar qishloq xo‘jalik mahsulotlarini uzoq muddat saqlash uchun mo‘ljallangan. Bunday omborxonalar o‘zida saqlash rejimlarini boshqarish tizimini, hamda mahsulotni saqlashga, tashishga va joylashtirishga, hamda realizatsiyadan oldin beriladigan ishlov berish uskunalari komplekslarini mujassam etadi.
Ko‘chma saqlagichlar (avtomobil va vagon refrijeratorlar) — qishloq xo‘jalik mahsulotlarini uzoq masofalarga tashish va bir paytning o‘zida ham saqlash uchun mo‘ljallangan.
Donni uzoq muddat saqlashga mo‘ljallangan omborlar ikki turda bo‘lib ular don omborlari va elevatorlar deb nomlanadi. Mexanizatsiyalanish darajasiga ko‘ra don omborlari mexanizatsiyalashmagan (statsionar mexanizmlari bo‘lmagan), qisman mexanizatsiyalashgan va mexanizatsiyalashgan bo‘ladi.
Don omborlari — donni uyum holatida saqlashga mo‘ljallangan gorizontal yoki qiya polli inshoot hisoblanib, bunda don ombor poliga to‘kib joylashtiriladi. Siloslar — murakkab konstruktsiyali inshoot hisoblanib, don uyumi balandligi 30...40 metrgacha (chet elda bu balandlik 60 metrgacha yetadi) qilib saqlashga mo‘ljallangan.
Elevatorlar — bu donni saqlash va dastlabki ishlash uchun mo‘ljallangan korxona hisoblanib, asosiy ishlab chiqarish ob’ekti don elevatorlari (siloslar majmuasi) hisoblanadi. Oxirgi yilarda texnologik sxemalar birligini ko‘zda tutuvchi, konstruktiv va arxitektor – tuzilishiga ko‘ra bir vazifani bajarishga mo‘ljallangan, turli sig‘imli va turli quvvatli texnologik jihozlar bilan ta’minlangan ti’ovoy elevatorlar loyihasi ishlab chiqilgan.
Don elevatori — to‘liq mexanizatsiyalashgan don ombori bo‘lib, donni uzoq muddat saqlash va zarur jarayonlarni (donni yuklash va bo‘shatish, donni saqlanuvchanligini oshirishga mo‘ljallangan ishlov berish va saqlash bo‘yicha to‘liq texnologik jarayonlarni) bajarishga mo‘ljallangan saqlash korxonasi.
Elevatorlar — don omborining mukammal turi hisoblanib, donni saqlanuvchanligini ta’minlash bilan birgalikda, ishlarni to‘liq mexanizatsiyalash va yuqori mehnat samaradorligini mujassam etadi.
Meva, sabzavot va go‘shtni saqlash omborlari (sovutgichlar) — mahsulotni past haroratlarda (0⁰C dan 40⁰C gacha) saqlashga mo‘ljallangan inshootlar hisoblanadi. Bu inshootlar sovuqlik ishlab chiqaruvchi va saqlash rejimlarini nazorat qiluvchi uskunalar bilan jihozlanadi.

1.