Respublikasi oliy

11-rasm. Askaridaning ichki tuzilishi: A—urg'ochisi, B —erkagi: 1 — og'iz, 2 — halqum, 3—ichak, 4 — halqum atrofi nerv halqasi, 5—qorin nerv tomiri, 6 — gipodermaning yon valigi, 7—fagositar hujayralar, 8 —tuxumdon, 9 —tuxum yo'li, 10—bachadon, 11 — jinsiy qin, 12 — anal teshik, 13—urug'don, 14 —urug' yo'li, 15 —urug' to'kuvchi nay.


42


www.ziyouz.com kutubxonasi

Tashqi tuzilishi va hayot kechirishi. Odam askaridasining tanasi duksimon shaklda, oqish yoki sarg'ish rangda bo'ladi. Erkagining uzunligi 15 — 25 sm, urg'ochisi 20 — 40 sm. keladi. Erkak askarida dumining uchki qismi qorin tomoniga qarab ilmoqqa o'xshash buralgan. Yopishish organlari rivojlanmagan. Ichak bo'shlig'ida askarida doim oziqning yurishiga qarama — qarshi harakat qiladi. Shu tufayli parazit ichakdan oziq qoldig'i bilan chiqarib tashlanmasdan, saqlanib qoladi.

Hazm qilish sistemasi. Askaridaning hazm qilish sistemasi ikki uchi ochiq uzun nayga o'xshaydi. Bu nay og'iz teshigidan boshlanadi va qisqa halqum, qizilo'ngach, o'rta ichak hamda orqa ichak orqali orqa chiqaruv (anal) teshigi bilan tugaydi. Og'iz teshigi uchta lab bilan o'ralgan. Askarida ingichka ichakdagi oziqni so'rib oladi. Oziqning hazm bo'lmagan qismi anal teshigi orqali chiqib ketadi.
Ayirish va nerv sistemasi. Askaridaning nerv sistemasi oq planariyanikiga o'xshash tuzilgan. Qizilo'ngachni o'rab turadigan nerv halqasidan tananing oldingi (lablariga) va orqa tomoniga nerv tomirlari chiqadi. Bo'ylama nerv tomirlari ko'ndalang nerv tolalari yordamida bir—biriga tutashib turadi. Sezgi organlari yaxshi rivojlanmagan. Ayirish sistemasi tana bo'ylab ketgan bir juft uzun naydan va oldingi tomonida tashqariga ochiladigan ayirish teshigidan iborat. Bunday ayirish sistemasi bo'yinbezi deyiladi.