Respublikasi oliy

Tashqi tuzilishi va yashash muhiti. Oq planariya uzunligi 2 — 3 sm bo'lgan bargsimon oqish, sut rangida yoki kulrang tusli hayvon. U ko'l va daryolaming tubida faol hayot kechiradi. Oq planariyani respublikamizda kichikroq soylarning tubida yotgan tosh, barg va cho'planting ostida uchratish mumkin.
3-№ 53 33


www.ziyouz.com kutubxonasi

6

A


8-rasm. Kiprikli chuvalchanglarning tuzilishi. A— oq planariyaning hazm qilish va nerv sistemasi: 1—og'iz, 2 —halqum, 3 — ichakning oldingi shoxi, 4,5 — ichakning keying! shoxlari, 6 —boshdagi nerv tuguni, 7—yon nerv stvoli. B —tana devori kesmasi: 1—teri epiteliysi, 2 —halqa muskullar, 3—qiyshiq muskullar, 4 — bo'ylama muskullar, 5 — parenxima, 6 —bezli hujayralar, 7 —teri bezlai.


Planariya tanasining kengaygan oldingi uchida bir juftdan kalta paypaslagichlariva qoramtir nuqta shaklidagiko'zchalari joylashgan. Tashqi tomondan planariya tanasi bir qavat kiprikli hujayralar bilan qoplangan.
Hazm qilish sistemasi. Planariyaning og'iz teshigi qorin tomonining o'rta qismi yaqinida joylashgan. Og'zi qisqa muskulli halqum bilan tutashgan. Halqumdan uchta shoxchaga ajralgan uchi berk ichak boshlanadi. Ichak shoxlaridan biri bosh tomonga, qolgan ikkitasi orqa tomonga yo'nalgan. Har qaysi ichak, shoxlari o'z navbatida juda ko'p uchi berk yon shoxlami, og'iz teshigi, halqum va ichak, ovqat hazm qilish sistemasini hosil qiladi. Planariyaning orqa ichagi va chiqaruv teshigi bo'hnaydi.
Planariya mayda suv hayvonlari — chuvalchanglar, qisqichbaqasimonlar va hasharotlaming lichinkasi bilan oziqlanadi. O'ljasini dastlab o'z tanasi bilan qoplab oladi, so'ng o'tkir tishli halqumini og'zidan chiqarib, o'ljasining tanasiga sanchadi va uning ichidagi suyuqlikni so'rib oladi. Oziq ichakda hazm bo'ladi. Ichak shoxchalari orqali oziq butun tanasiga tarqaladi. Oziqning hazm bo'lmagan qismi og'iz teshigi orqali tashqariga chiqarib tashlanadi.