Республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги

Акциядорлик жамияти капиталининг шаклланиши. Корпорацияда акциядорлик муносабатлари

Акциядорлик жамияти капиталининг шаклланиши у ташкил қилинган пайтда рўй беради. Акциядорлик жамияти барпо этиш хусусиятларини, унинг қимматли қоғозларини чиқаришни, корпорация ичидаги муносабатларни тартибга солиш «Акциядорлик жамиятлари тўғрисида»ги қонун ва бошқа қонуности норматив ҳужжатларга мувофиқ тартибга солинади.

Эълон қилинган, жойлаштирилган ва ғазначилик акциялари

Жамият ташкил қилишда низом капитали шакллантириш ҳақида қарор жамият рўйхатдан ўтказилган пайтдан бошлаб акциядорлар мақомига эга бўладиган таъсисчилар томонидан қабул қилинади. Акциялар янги чиқарилиши ҳақида қарор акциядорлар умумий йиғилиши томонидан қабул қилинади. Жамият фақат унинг низомида ёзиб қўйилган миқдорда акциялар – эълон қилинган акциялар чиқаришга ҳақли. Жамият низомида бу қоидалар бўлмаган ҳолларда қўшимча акциялар жойлаштиришга йўл қўйилмайди.
Эълон қилинган акциялар – акциядорлик жамияти томонидан чиқарилиши мумкин бўлган қўшимча акциялар миқдори.
Акциядорларга сотилган барча акциялар жойлаштирилга акциялар деб аталади ва уларнинг номиналлари йиғиндиси компания низомида ёзиб қўйилган низом капиталини ташкил қилади.

Жойлаштирилган (эмиссия қилинган), муомаладаги акциялар – акциядорлар томонидан харид қилинган акциялар.

Шундай ҳолатлар бўладики, бунда акциядорлик жамияти ўз акцияларига нисбатан инвестор сифатида намоён бўлади, яъни ўз акцияларини сотиб олади. Бундай хариддан мақсадлар турлича бўлиши мумкин, масалан:
–курслар ўртасидаги фарқдан фойда олиш;
–саросималик вақтида акцияларнинг бир қисмини қайта сотиб олиш барқарорлашувга ёки ҳатто уларнинг бозор қиймати ўсишига хизмат қиладиган ҳолда бозорда ўз акциялари курсини қўллаб-қувватлаш;
–компанияни қўшиб олишга йўл қўймаслик. Бозордан акцияларнинг бир қисмини қайта харид қилиш четдан инвесторлар томонидан жамият устидан назоратни қўлга киритиш имкониятига тўсқинлик қилади;
–битта акцияга тўғри келадиган дивиденд тўловларини ошириш;
–акцияларни мавжуд акциядорлар ўртасида қайта тақсимлаш учун қайта харид қилиш;
–акцияларни капитални камайтириш учун қайта харид қилиш;
–бошқа сабаблар.