Республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги наманган муҳандислик-технология институти

Г ерманияда пейзаж, регуляр стилидаги боғларнинг қурилиши.

Рим империяси қулаганидан сўнг В асрдан Европада қоронғу ўрта асрлар даври бошланди. Ўзаро феодал урушлар ҳам боғ-парк санъати ривожланишига тўсқинлик қилган. Феодаллар мудофаа мақсадида мустаҳкам деворлар билан ўралган қўрғонлар қурганлар. Дин аҳллари томонидан монастирлар қурилганда ва шаҳарлар қурилганда ҳам шундай қилишган. Қўрғонлар монастирлар ва шаҳарларда аҳоли зичлиги жуда юқори бўлган, боғлар учун очиқ майдонлар бўлмаган. Лекин шу ҳолда ҳам боғлар яратилган. Ўрта аср боғи кичик ўлчамли, регуляр, майдони квадрат ва тўртбурчакларга бўлинган бўлган.
Черков ўша даврларда бадиий ижод йўналишини ландшафт санъатида манзарали элементларга кам аҳамият берган ҳолда белгилаб берган. Шунинг учун монастир ва бошқа боғлар асосан утилитар характерда бўлган. Боғларда доривор ўсимликлар ва мевали дарахт турлари етиштирилган. Уларни маълум даражада ботаника боғчаси деб ҳисоблаш мумкин. Ўрта асрлар монастирларида манзарали ўсимликлар асосан ёпиқ ҳовлида – клуатрларда етиштирилган. Клуатрларни Рим перистиль ҳовлисига ўхшаб ўраганлар ва безаганлар. Марказда тўғри ёки диоганал кесишувчи йўлкалар ҳовли майдонини оддий геометрик шаклларга бўлганлар.
Ҳовли марказини қудуқ, дарахт ёки ҳайкал белгилаган. Ибодатхона полида тиззалаб юриш натижасида лабиринт пайдо бўлган. Лабиринт шундай майдонки, қирқилган буталар билан ажралган, атайин чалкаштирилган йўлкалардан иборат бўлган. Одатда уни квадрат ёки олти бурчакка тўғрилашган.
Ўрта асрлар Европа боғ-парк санъатининг ўзига хос хусусиятлари: ички боғлар тархининг геометриклиги: оддий дарахтлар ва дарахтларга шакл бериш; лабиринт; санъатлар синтезининг феодал типи, яъни ҳар бир санъатга хос бўлган хусусиятларни бостириб, умумий ғояга, символикага бўйсиндириш бўлган.
АНГЛИЯ. Янги ғоялар Англияда интенсив равишда ривожлана бошланди, у ерда ҳам табиат, ҳам тарих романтизмининг пайдо бўлишига сабаб бўлди ва ХВИИИ асрнинг бошларида ландшафт санъатининг ривожланишига қулай шароитлар яратилди
1738 йили архитектор ва рассом Вильям Кент Лондондан 100 км узоқликдаги Стоу паркини қайта режалаштирди. Бу парк инсон қўли билан яратилган, унда тасодифий элементлар мавжуд эмас. Лойиҳалаштирилган йўллар тизими мавжуд бўлган, улардан юриб жозибали пейзажлар, аллеялар, перспективаларнинг бирин-кетин алмашинувини қўриш мумкин эди, бунда сарой ва боғ-парк павилонлари муҳим рол ўйнаганлар.
1803 йили инглиз архитектори Рептон парк қурилиши бўйича кўпчиликка маълум трактат ёзди. У катта амалий иш тажрибасига эга эди. Ўз паркларида у пейзаж композициясини регуляр элементлари билан мувофиқлаштирган. Унинг ХИХ аср бошларида архитектор Нэш билан бажарган энг машҳур иши Лондондаги «Риджент парки» эди. Тўғри чизиқли укларнинг ва доиранинг сув ва кўкаламзорнинг эркин пейзаж режаси билан кескин мувофиқлиги бу паркни янада ифодали қилди.