Республикаи ӯзбекистон вазорати таълими олӣ ва миёнаи махсус донишгоҳи давлатии фарғона

МАВЗУ: XXI АСР ЖАҲОН АДАБИЁТИНИНГ РИВОЖЛАНИШ ТАМОЙИЛЛАРИ.
Глобализм шароитида инсон талқини. Постмодернизм таъсири. Янги изланишлар адабиёти.
(Сўнгги ярим асрлик жаҳон адабиёти манзаралари. Йўналишлар хилма хиллиги. Адабиёт ва ижтимоий сиёсий ҳаёт. Замонавий жамият қадриятлари ва унинг инқирози. Сюреализм. Экзистенциализм. (Нелинейная проза). Альтернатив адабиёт. Оммавий адабиёт (Паоло Коэльо, Харуки Мураками). Лотин Америкаси адабиётида неомифологизм. Сеҳрли реализм. Инсоннинг бегоналашуви масаласи. Ботиний эркинлик масаласи).
19 асрнинг иккинчи ярмидан то шу кунларгача реализм, танқидий реализм, эстетизм (О. Уайльд), модернизм, постмодернизм оқимлари бир бирининг ўрнини олиб, бири иккинчисига хамиртуриш бб келди. Ниҳоят, бугун дунёнинг кайфияти яна бир бошқа турли. Унда кўпгина измларнинг нафаси сезилади. Шунга қарамай, кейинги бир неча ўн йилликларда жаҳонни ўз домига тортган умумий кайфиятни глобализм деб аташмоқда. Глобализм адабий оқим эмас. Лекин у адабий оқимларга жиддий таъсир қилади. Шунинг таъсирида дунёни адабий эстетик қабул қилишда азим ўзгаришлар юз беради.
Глобализм нима? Лотинча глобус, яъни шар сўздан олинган бўлиб, дунё миқёсидаги иқтисодий, сиёсий, маданий, диний таъсирлашув жараёнидир. Унда дунё хўжалик тизими ўзгариб боради. Бозор муносабатлари, меҳнат тақсимоти, халқаро алоқалар, маданий муносабатлар, дунёқарашлар ўзаро интеграциялашув оқибатида ўзгаради. Сиёсий ва иқтисодий глобализация фарқланади. Тарихчилар г.ни капитализмнинг битта этапи деб қараса, культурологлар маданиятнинг шарқлашуви оқибати дейди. Илк бор бу сўз К. Маркснинг Ф. Энгельсга ёзган хатида (1850 й. ) учрайди: “Энди дунё бозори ҳақиқатан ҳам бор. Колифорния ва Япониянинг дунё бозорига қўшилиши билан глобализация содир бўлди”.
Глобализм ўз домига тортган дунёда адабиёт ўз маҳалласини куйлаб, хотиржам бўлолмайди. Ўзбек шоир “Икки дарё оралиғида Қолиб кетди менинг овозим” деб ёзганди. Энди инсонни қизиқтирадиган майдон, унинг ҳаётига таъсир қиладиган майдон икки қутб ўртаси бб қолди. Бугун шоир бутун дунё муаммоларини куйлашга маҳкум ва мажбур. Буни у атай қилмайди, балки табиий равишда адо этади. Бугун дунё яхлит экопсихологик аренага айланиб улгурган.