Республикаи ӯзбекистон вазорати таълими олӣ ва миёнаи махсус донишгоҳи давлатии фарғона

Миннезанг. Немис рицарь маданияти ва адабиёти. XII-XIII асрларда Франция таoсири остида ривожланган. Рицарp лирикаси миннезанг («севги қўшиғи» Minne – «севги») деб аталади. Унинг биринчи намуналари 1170 йилларга тўғри келади.
Рицарp - севги поэзияси 2 оқимдан иборат эди. Улардан бири ўз услуби билан архаик халқ қўшиғига яқин поэзия бўлиб, унда ҳали аёлни улуғлаш ғоялари сезилмайди. (Кюренберг ва Дитмар фон Айстлар ижоди).
Иккинчи оқим – прованс трубадурларининг бевосита таъсири остида юзага келади (Ғарбий вилоятларда). Дитмар ва Кюренбергларнинг лирикаси эрли аёлларга эмас, кўпроқ қизларга қаратилган. Уларнинг шеърларида севги изтироблари кўпинча аёлларнинг қисмати бўлиб қолади. Дитмар фон Айстнинг «Аёл қўшиғи» даги аёл учиб кетаётган лочинни кўриб қолади. Унга қараб: «Сен бахтлисан, ҳохлаган томонинга учиб борасан, истаган дарахтинга қўнасан. Мен ҳам шундай қилдим. Кўнглимдаги ёримни топдим. Бироқ аёллар рашк қилиб азоб чекмоқдалар», дейди. Кўп шеoрлар халқ қўшиқлари сингари табиат манзарасини тасвирлаш (баҳор ёки куз келиши) билан бошланади ва қаҳрамонлар руҳий холатларига мос келади.
Иккинчи оқим вакиллари ижоди шаклнинг анча мураккаблиги рицарp урф-одатларининг киритилиши билан изоҳланади. Энди табиат тасвири, драматик ситуация кўринмайди. Висолга ета олмаслик изтироблари бўрттириб баён этилади.
Вальтер фон Фогельвейде (тахминан 1160-1230 йиллар) – ўрта аср немис лирикасининг асосий оқимларини ўз ижодида бирлаштирган шоирдир. Унинг қаҳрамони олий табақадан чиққан аёл эмас, ошиқнинг илтижоларига самимий жавоб берувчи камтар қиздир. У халқ поэзиясидаги табиат тасвиридан фойдаланади.
Бавариялик шоир Нейдхарт фон Рейентал (тахминан 1180-1240 йиллар). У ҳам «оддий», «реал севгини» тасвирлаш тарафдори, аммо уни маиший натурализм руҳида ривожлантирган (Феодал-аристократ нуқтаи назаридан крестян қўшиқ ва лапарларини пародияга олади).
Шоир Волфрам фон Эшенбарх (тахминан 1170-1220 йиллар) – ўрта арсда немис севги лирикасини янада бойитди. Унинг алpба (тонг қўшиқ) лари жуда ҳам гўзал.
Булутларнинг қуюқ жомасин
Тирноқлари билан ёрганча,
Тонг адирлар ортидан вазмин
Қудрати-ла кўкка ўрлайди.
Ҳузуримга ўзим чорлаган
Кимсанинг шод дақиқаларин
Узайтирмас энди тонг ортиқ.
(А.Орипов таржимаси)
XIII асрнинг икинчи ярмида миннезангда тушкунлик бошланди.