Режа тушунчаларнинг таърифи,таърифи ва тузилиши

10-мавзу: мантиқ илмининг предмети, АСОСИЙ ҚОНУНЛАРИ.ТУШУНЧА ТАФАККУР ШАКЛИ СИФАТИДА
1.

• ТАФАККУР – МАНТИҚ ИЛМИНИ ЎРГАНИШ ОБЪЕКТИ

2.

• ФОРМАЛ МАНТИҚНИНГ АСОСИЙ ҚОНУНЛАРИ

3.
4.
РЕЖА
ТУШУНЧАЛАРНИНГ ТАЪРИФИ,ТАЪРИФИ ВА ТУЗИЛИШИ
ТУШУНЧАЛАР ЎРТАСИДАГИ МУНОСАБАТЛАР
Келиб чиқишига кўра арабча бўлган “Мантиқ” (грекча–logos) атамаси «фикр», «сўз», «ақл», «қонуният» каби маъноларга эга.
Мантиқ кенг маънода:
-биринчидан, объектив олам қонуниятларини (масалан, «объектив мантиқ», «нарсалар мантиғи» каби ибораларда),
-иккинчидан, тафаккурнинг мавжуд бўлиш шакллари ва тараққиётини, шу жумладан, фикрлар ўртасидаги алоқадорликни характерлайдиган қонун-қоидалар йиғиндисини (масалан, «субъектив мантиқ» иборасида)
-учинчидан, тафаккур шакллари ва қонунларини ўрганувчи фанни ифода этишда ишлaтилади
МАНТИҚ ИЛМИНИНГ ЎРГАНИШ ОБЬЕКТИНИ ТАФАККУР ТАШКИЛ ЭТАДИ.
ТАФАККУР АРАБЧА СЎЗ БЎЛИБ, ЎЗБЕК ТИЛИДА “ФИКРЛАШ”, “АҚЛИЙ БИЛИШ” СЎЗЛАРИНИНГ СИНОНИМИ СИФАТИДА ҚЎЛЛАНИЛАДИ.
ТАФАККУР БИЛИШНИНГ ЮҚОРИ БОСҚИЧИДИР.
БИЛИШ – ВОҚЕЛИКНИНГ, ШУ ЖУМЛАДАН, ОНГ ҲОДИСАЛАРИНИНГ ИНСОН МИЯСИДА СУБЬЕКТИВ, ИДЕАЛ ОБРАЗЛАР ШАКЛИДА АКС ЭТИШ ЖАРАЁНИДИР.
ПРЕДМЕТ ВА ҲОДИСАЛАРНИНГ МОҲИЯТИНИ ТУШУНИШГА ТАФАККУР ЁРДАМИДА ЭРИШИЛАДИ. ТАФАККУР БИЛИШНИНГ ЮҚОРИ БОСҚИЧИ БЎЛИБ, УНДА ПРЕДМЕТ ВА ҲОДИСАЛАРНИНГ УМУМИЙ, МУҲИМ ХУСУСИЯТЛАРИ АНИҚЛАНАДИ, УЛАР ЎРТАСИДА ИЧКИ, ЗАРУРИЙ АЛОҚАЛАР, ЯЪНИ ҚОНУНИЙ БОҒЛАНИШЛАРНИ АКС ЭТТИРАДИ.
ТАФАККУР ҚУЙИДАГИ АСОСИЙ ХУСУСИЯТЛАРГА ЭГА:
1.

• Тафаккурда воқейлик мавҳумлашган ва умумлашаган ҳолда инъикос қилинади.

2.

• Тафаккур борлиқни нафақат бевосита, балки билвосита тарзда акс эттира олади.

3.

• Тафаккур инсоннинг ижодий фаолиятидан иборат.