Reja O’zbekiston tarixi predmeti

§. Kadrlar siyosatida yangicha yo‘l tutilishi

Jamiyatni modemizatsiyalash, ijtimoiy hayotni tubdan yangilash bevosita yangicha tafakkurga ega kadrlami tayyorlash siyosati bilan bog‘liq. Shuning uchun ham mustaqillikning dastlabki odimlarida- noq «nomenklatura» so‘zi va shu so‘z bilan bog‘liq kadrlami tan- lash va joy-joyiga qo‘yishning ma’muriy-buyruqbozlik usullaridan voz kechildi. Darhaqiqat, yangi sharoitda kadrlar siyosati yangicha yo‘l tutilishini taqozo qilgan muhim omillardan biri davlatni bosh- qarishda mamlakatda yuqoridan pastga qarab milliy-davlatchilik tizimiga xos yangi boshqamv tizimi vujudga kelganligi edi. Bu, albatta, hayotiy zamriyat sifatida namoyon bo‘lgan hol. Zotan, har qanday jamiyatda davlat va boshqamv, mamlakat Konstitutsiyasi- da ko‘rsatilganidek, uning o‘z tabiatiga mos bo‘lmog‘i lozim. Bu - boshqamv tizimining milliy xususiyati. Uning umumjahon tamoyil- lari ham bor. Taraqqiy etgan mamlakatlar tajribasi shuni ko‘rsatadiki, har bir mamlakatda kuchli davlat hokimiyati, yuqoridan quyiga qa- dar mustahkam boshqamv bo‘lmasa tinchlik ham, osoyishtalik ham, i|timoiy-siyosiy hayotdagi barqarorlik ham, taraqqiyot va rivojlanish liam bo‘lmaydi.
Ana shu qoidalardan kelib chiqib, 0‘zbekistonda mustaqillik- mng birinchi kunlaridanoq sobiq boshqaruv tizimlarini milliy-davlat ln)kimiyati idoralari bilan almashtirish, ulami zamonaviy kadrlar bi- lan ta’minlash chora-tadbirlari ko‘rildi. Bu - birinchidan.
Ikkinchidan, mustaqillikni mustahkamlash tabiiy ravishda kadrlar siyosatida avvalda yo‘l qo‘yilgan kamchiliklardan saboq rluqarmoqni, kadrlar tayyorlash va tarbiyalashni mustaqillik ta- lablari asosida amalga oshirishni taqozo qilar edi. Chunki, musta- qillikka erishilgunga qadar kadrlar siyosatida nazariya bilan ama- liyot o‘rtasida nomutanosiblik mavjud edi. Bir tomondan rasmiy yig‘ilishlarda mahalliy kadrlar tarbiyalash dolzarb vazifa sifatida kun tartibiga qo‘yilsa-da, ikkinchi tomondan, amalda uning teskarisi Uo‘ldi. Mahalliy kadrlarga ishonmaslikka, ulami badnom qilishga harakat qilindi va bunga ma’lum darajada erishildi ham.
Qariyb 74 yil davomida jamiyat boshqamvida shunday uslub qa- ror topdiki, mamlakatda siyosiy hokimiyat tepasiga yangi rahbar ke- lishi bilan o‘z faoliyatini, albatta, awalgisini tanqid qilishdan bosh- lardi. Shu asosda begunoh, halol, vijdonan mehnat qilgan, siyosat bi lan shug‘ullanish uchun vaqti bo‘lmagan mehnatkash xalq aziyat chekardi. Hokimiyat tepasiga kelgan kishi xoh partiya, xoh davlat ralibari bo‘lsin, uning aytgani davlat va partiya siyosatida asosiy yo‘l-yo‘riq sifatida qabul qilinar edi. Bu oqibatida hamma daraja- da boshliq gapini asoslashga xizmat qiluvchi mafkuraning vujudga kclishiga olib keldiki, bu holat jamiyatdagi demokratik jarayonlar- mng rivojiga to‘siq bo‘ldi. Oqibatda ma’naviy qashshoqlik, ba’zan siyosiy madaniyatsizlik, hatto g‘oyaviy beburdlik yuz berdi, bir qo- lipdagi yagona mafkura hukmronligi qaror topdi. Bunday salbiy liodisa ayniqsa 50-yillaming ikkinchi yarmidan keyin an’anaga ay- lanib ketgan edi. 1956-yili KPSS XX syezdida shaxsga sig‘inish va nning salbiy oqibatlarini tugatish haqida maxsus qaror qabul qilindi. Shaxsga sig‘inishga qarshi kurasha turib, amalda shaxsga sig‘inish hollari kelib chiqdi.
1985-yili boiib o‘tgan KPSSning aprel Plenumida qariyb av- valgi 30 yillik tarix «turg‘unlik yillari» deb tanqid ostiga olindi. I tutun tarixiy davr ana shu tamg‘a bilan ommaviy ravishda inkor i|ilmdi. Achinarlisi shundaki, tuzumga, markaziy boshqamvga xos ho lgan mana shunday noxush hol 0‘zbekiston hayotida ham tak- lorlana boshlandi. Masalan, 0‘zbekiston Kompartiyasi Markaziy <.>o'mitasining XVI Plenumida (1984-yil 24-iyul) respublikaning so biq birinchi kotibi Sh. Rashidov asossiz tarzda tanqid ostiga olindi. Bunday nomaqbul ish uslubi quyi bo‘g‘in idoralarida ham yuz berdi.
Joylarda yuz bergan mana shunday bir-birini noxolis tarzda inkor qilish oqibatida siyosat davomiylikning buzilishiga olib kel- di. Hamma darajada birinchi shaxs faoliyatini tanqid qilish orqali mehnatkash xalqning vijdonan, halol mehnati inkor qilindi. Muhimi kadrlar qo‘nimsizligini vujudga keltirdi. Bu mutlaqo noto‘g‘ri yo‘l edi.
Awalgi yillarda kadrlar siyosatida yoi qo‘yilgan ikkinchi xa- tolik kadrlaming nazariy tayyorgarligi, ulaming ma'naviy-axloqiy fazilatlariga yetarli e'tibor berilmaganlikda ko‘rindi. Bu partiya tash- kilotlari faoliyatida juda jiddiy qusurga aylanib ketgan edi. Kadr tanlashda xodimning odamlar bilan ishlash qobiliyati, kasb mahorati emas, ko‘proq shaxsiy sadoqati birinchi o‘ringa qo‘yildi. Natijada rahbarlaming zamonaviy bilim saviyasi, siyosiy yetukligi, ma’naviy barkamolligi, odamlami ishontirish va ergashtira olish fazilatlari e’tibordan chetga surilgan edi.