Reja: O’simliklarning tabiatdagi va inson faoliyatidagi ahamiyati

Ko’pchilik o’simliklar va ќayvonlar o’rtasidagi farqni osongina aniqlash mumkin. Masalan o’simliklar assimilyasiya qiladi, ќayvonlar esa assimilyasiya qilishga qodir emas. O’simliklar ma’lum joyda yopishgan va ќarakatsiz bo’ladi, ќayvonlar esa ќarakatchandir. Ammo bu xususiyat ќamma o’simlik va ќayvonot tiplari uchun xarakterli emas. Umurtqasiz va xatto xordali ќayvonlar o’rtasida ќarakatsiz formalari uchraydi (korallar, gubkalar rakshaklilar, assidlar). Ba’zi o’simliklar esa ќarakatchandir (suvutlari).

O’simliklar va hayvonlar o’z tanasining ximizmi bilan ham bir-biridan farq qiladi. O’simliklarni hujayra devorlari azotsiz moddalardan ya'ni uglevodlardan (shakar S6N12O6) tashkil topgan, hayvonlarning xujayrali devorlari esa, azotli organik moddalardan (xitindan) iborat.

O’SIMLIKLARNI TIPLARI

Er sharining o’simliklar dunyosi ikkita yirik sistematik grupaga: tuban o’simliklar va oliy o’simliklarga bo’linadi. Tuban o’simliklar gruppasiga suvutlar, bakteriyalar, shilimshiqlar, zamburug`lar va lishayniklar kiradi. Tuban o’simliklar juda sodda - ildizsiz, bargsiz, tanasiz bulib talomli o’simliklar deb ataladi. yuksak o’simliklar gruppasiga moxlar, plaunlar, bug`unlilar, paporotniklar, ochiq urug`lilar va yopiq urug`lilar (gulli o’simliklar) kiradi. Ular ildiz, poya va barg kabi vegetativ organlarga ega.

3. Tuban o’simliklarni yashash sharoiti va xo’jalik ahamiyati

1. Yshil suvutlar tipi- Chlorophyta yashil suvutlar tipiga bir xo’jayrali, ko’p hujayrali va kolonial organizmlarni (5700ga yaqin turi) kiradi. Ularning xo’jayra moddasi tarkibida faqat xlorofil pigmenti mavjud bo’lganligidan vakillarining barchasi yashil rangda bo’ladi. Yshil suvutlarning bir xo’jayrali vakillari mikroskopik organizmlardir. Kolloniya va ko’p xo’jayrali vakillari esa, ancha yirik bo’ladi, va 0,5m. gacha etadi. Bir xujayrali yashil suvo’tlar dumaloq, noksimon, cho’zinchoq, ko’p xo’jayralilari insimon, bo’tasimon shoxlangan, plastinkasimon, kolloniyali vakillari esa, sharsimon, tursimon kabi shakllarga ega. Yshil suvo’tlar vakillarining hujayrasi protoplazma, bir yoki bir necha yadro, xromatofor va vakual kabi qisimchalardan iborat. Yshil suvo’tlarning bir hujayrali vakillari xivchin deb ataluvchi qilchalarga ega bo’lib, ular yordamida suvda harakat qiladi. Ba'zi koloniyali vakillari ham shu xilda harakat qiladi. Ko’p hujayrali vakillari esa, o’zi yashayotgan joyiga (substratga) yopishib hayot kechiradi.