Reja: O’simliklarning tabiatdagi va inson faoliyatidagi ahamiyati

Sitoplazmada shuningdek, anorganik birikmalar: uglerod (10%), kislorod (70%) va vodorod (10%) bo’ladi. Bulardan tashqari kalsiy, kaliy, azot, fosfor, oltingugurt, kremniy, xlor, temir va boshqa ko’plab ximiyaviy elementlar bor. Yosh hujayralarda sitoplazma uni butunlay to’ldirib, qari hujayralarda esa vakuola (vakuum-bo’shliq) deb ataluvchi bo’shliqlar bo’ladi.

Sitoplazmannng hujayra devoriga taqalgan qavati plazmolemma, vakuolaga taqalgan qavati esa tonoplast deyiladi.

Hujayraning diktiosoma yoki Golji apparati deb ataladigan alohida organoidlari ham endoplazmatik to’r bilan funksional bog’langan. Ular ancha murakkab tuzilgan bo’lib, go’yo devorlari plazmatik membranadan tuzilgan yassi sisternalar paketiga o’xshaydi. Golji apparatida organik moddalar vaqtincha to’planadi va keyin hujayraning boshqa qismlariga tarqaladi.

2. Biosferada tirik organizmlarni xilma-xilligi

Ma'lum bir turga kiradigan o’simlik yoki hayvonlarni quyidagi umumiy xususiyatlari bo’ladi.

1. Ma'lum belgilar yig`indisining borligi. Ma'lum bir turga kiradigan o’simliklar yoki hayvonlar odatda bir-birlariga o’xshash bo’ladilar.

2. Kelib chiqishining umumiyligi. Bir turga kiradigan o’simliklar yoki hayvonlarning hammasi o’zining umumiy o’tmish avlodidan paydo bo’lgan.

3. Fiziologik xususiyatlar. Ba'zi xollarda bir turga qarashli bo’lgan organizmlarni xususiyatlari, ularni boshqa turga kiradigan organizmlar bilan chatishtirishga imkoniyat bermaydi. Bunday xususiyatlarga ko’payishning ma'lum mo’ljalda bo’lishi, bir-biriga yaqin bo’lgan turlarni yashash joyining turli xilligi, bir-biriga yaqin bo’lgan turlarni chatishtirishga to’sqinlik qiladigan instinkt va boshqalar kiradi.



1. Geografik xususiyatlar. Xar bir turning ma'lum areali mavjud. Taniqli botanik-geograf olim Komarov V.L. (1938) tur o’tmishdagi umumiy ajdoddan, muhitning ta'sirida va hayot uchun kurashish natijasida dunyodagi boshqa tirik organizmlardan tanlanish asosida ajralgan avlodning yig`indidir deb ta'riflaydi.