Reja: Iqtisodiy tahlil metodi, uning o‘ziga xos xususiyatlari

Kvartal I II III IV

Tushum xi, so‘m 587612 630544 691406 601417

xi ning har bir qiymatidan 587612 ni ayirib tashlash, keyin esa

“qoldiq”lar bo‘yicha o‘rtachani hisoblash mumkin:

0 42932 103794 13805

(0+42932+103794+13805) / 4 = 40133 so‘m.

Izlanayotgan kvartalda sotishning o‘rtacha miqdori quyidagiga

teng bo‘ladi:

X = 40133+587612 = 627745 so‘m.

o‘rtacha arifmetikdan tashqari o‘rtacha miqdorlarning boshqa

shakllari ham qo‘llaniladi. Birinchi navbatda bu o‘rtacha geometrik

bo‘lib, u miqdorni emas, balki miqdorlarning individual qiymatlari

ko‘paytmasini o‘zgarmas saqlashga imkon beradi:

n

geom n X x * x *...x 1 2 =

.

O‘rtacha geometrik asosan o‘sish sur’atini o‘rganishda keng

qo‘llaniladi.

Misol, 2016 yilning to‘rt kvartali davomida korxona mahsulot

ishlab chiqarishida foydalanilgan xomashyo narxining o‘sish sur’ati har

xil bo‘lgan. Yilning to‘rt kvartali uchun ma’lumotlar bo‘yicha yil

uchun o‘rtacha kvartallik narx o‘sish sur’atini topish talab qilinadi.