Reja: Iqtisodiy tahlil metodi, uning o‘ziga xos xususiyatlari


murakkab (kompleks) va tarkibiy qismlarga ajratilmaydigan sodda



Download 29,6 Kb.
bet6/18
Sana18.01.2022
Hajmi29,6 Kb.
#385084
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   18
Bog'liq
Iqtisodiy tahlil metodi, uning o‘ziga xos xususiyatlari

murakkab (kompleks) va tarkibiy qismlarga ajratilmaydigan sodda

(elementli) turlarga ajratiladi. Murakkab omilga mehnat unumdorligini,

sodda omillarga hisobot davrida ish kunlari sonini misol sifatida

keltirish mumkin.



Iqtisodiy tahlilda qo‘llaniladigan usullar

Iqtisodiy tahlil jarayonida iqtisodiy axborotlarni analitik qayta ishlashda

qator o‘ziga xos usul va uslublar qo‘llaniladi. Iqtisodiy tahlilning

usullarini ikki guruhga ajratish mumkin: an’anaviy va matematik.

Birinchisiga shunday usullar kiritiladiki, ular iqtisodiy tahlil

maxsus bilimlarning ixtisoslashgan tarmog‘i sifatida, mustaqil o‘quv

kursi sifatida yuzaga kelgan vaqtdan boshlab qo‘llanilgan. Ko‘plab

matematik usullar keyinroq, iqtisodiyotda tezkor EHMlardan

foydalanish yo‘lga qo‘yilgan vaqtdan analitik ishlanmalar doirasiga

kirgan. Iqtisodiy tahlilning asosiy an’anaviy usul va uslublari sirasiga

mutlaq, nisbiy va o‘rtacha miqdorlardan foydalanish, taqqoslash,

guruhlash, balans metodi, zanjirli o‘rin almashtirish usuli, mutlaq va

23

nisbiy farqlar, indeks usullarini kiritish mumkin. U yoki bu



ko‘rsatkichlar, iqtisodiy hodisalar, jarayonlar va vaziyatlar tahlili

mutlaq miqdorlardan (qiymat bo‘yicha yoki natural o‘lchovlarda ishlab

chiqarish hajmi, tovar aylanmasi hajmi, muomala xarajatlari va sarfxarajatlar

miqdori, foyda miqdori) foydalanishdan boshlanadi.

Buxgalteriya hisobi va statistikada bo‘lgani kabi tahlilda ham mutlaq

miqdorlarsiz ish yuritish mumkin emas. Lekin ular buxgalteriya

hisobida asosiy o‘lchagichlar hisoblansa, tahlilda ko‘pincha o‘rtacha va

nisbiy miqdorlarni hisoblash uchun baza sifatida foydalaniladi.

Nisbiy miqdorlar analitikligi, tuzilmaviy tartib ko‘rsatkichlarini

o‘rganishda ham yaxshi namoyon bo‘ladi. Jamining qismini jamining

butun olinganiga nisbatini aks ettirarkan, ular butun jamini ham, uning

qismini ham yaqqol tasvirlaydi (masalan, yalpi mahsulotda tayyor

mahsulot, qo‘shimcha mahsulotlar va tugallanmagan ishlab

chiqarishning ulushi).

Tahlil jarayonida o‘rtacha miqdorlar muhim ahamiyat kasb etadi.

Ularning «analitik kuchi» o‘xshash, bir turdagi ko‘rsatkichlar,

hodisalar va jarayonlarni mutanosib majmuada umumlashtirishdan

iborat. Ular xususiydan umumiyga, tasodifiydan qonuniyatliga o‘tishga

imkon beradi; ularsiz o‘rganilayotgan belgini turli majmualar bo‘yicha

taqqoslash, turlanayotgan ko‘rsatkichlarni vaqt bo‘yicha o‘zgarishlarini

tavsiflashning iloji yo‘q: ular alohida qiymat va tebranishlar

tasodifiyligini mavhumlashtirishga imkon beradi.

Analitik hisob-kitoblarda, zaruratga ko‘ra, “o‘rtacha”larning turli

shakllari qo‘llaniladi: o‘rtacha arifmetik, o‘rtacha tortilgan, o‘rtacha

xronologik va b.


Download 29,6 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   18




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish