Reja: Iqtisodiy tahlil metodi, uning o‘ziga xos xususiyatlari

sabab-oqibat aloqalarini o‘rnatishga, balki ularga miqdoriy tavsif

berishga imkon beradi, ya’ni faoliyat natijasiga omillar ta’sirini

aniqlashni ta’minlaydi. Bu iqtisodiyot holatini aniq baholab, uning

natijalari bo‘yicha xulosa hamda tavsiyalarni asoslashga imkon beradi.

Tahlilda sabab aloqalarini o‘rganish va o‘lchashni induksiya va

deduksiya metodi bilan amalga oshirish mumkin.

Iqtisodiy tahlilda dialektik metoddan foydalanish har bir jarayon,

har bir iqtisodiy hodisani tizim sifatida, o‘zaro bog‘liq ko‘plab

elementlarning majmuyi sifatida ko‘rib chiqish lozimligini

anglatadi. Bundan tahlil obyektlarini o‘rganishga tizimli yondashuv

zarurati kelib chiqadi, bu ham uning xarakterli jihatlaridan biri

sanaladi. Tizimli yondashuv o‘rganilayotgan hodisa va jarayonlarni

elementlarga maksimal detallashtirish (xususiy tahlil), ularni

tizimlashtirish va sintezni nazarda tutadi.

Hodisalarni detallashtirish o‘rganilayotgan obyektda eng muhim

va asosiy jihatlarni aniqlash uchun zarur darajada olib boriladi. U

obyekt va tahlil maqsadiga bog‘liq bo‘ladi.

Shunday qilib, tahlil metodi korxonalar faoliyat samaradorligini

oshirish maqsadida reja ko‘rsatkichlari tizimi, hisob, hisobot va boshqa

axborot manbalarini maxsus usullar asosida qayta ishlash yo‘li bilan

korxonalar faoliyati natijalariga omillar ta’sirini tizimli, kompleks

o‘rganish, o‘lchash va umumlashtirishni o‘zida aks ettiradi.

Tahlilda tadqiq etiladigan omillar turli alomatlari bo‘yicha

tasniflanishi mumkin, bu natijaviy ko‘rsatkichlar miqdorini shakllantirishda har bir omilning o‘rni va ahamiyatini aniqroq baholashga imkon beradi.

O‘z tabiatiga ko‘ra omillar tabiiy-iqlim, ijtimoiy-iqtisodiy, ishlab

chiqarish-iqtisodiy kabilarga ajratiladi.