Reja: Elektron resurslar ishlab chiqish instrumental vositalari

Muhammad al-Xorazmiy nomidagi Toshkent axborot texnologiyalari universiteti
Qarshi filiali TT va KT fakulteti
AKT 11/18 guruh talabasi
Ziyatov humoyunning
“ ELEKTRON TA’LIMNI YARATISH TEXNOLOGIYALARI”
fanidan tayyorlagan

MUSTAQIL ISHI
REJA:

• Elektron resurslar ishlab chiqish instrumental vositalari
• Elektron ta’lim resurslari ssenariysi
• Elektron ta’lim metodik majmuasi
• AUTOPLAY dasturida shaxsiy loyha yaratish

Turmush tarzimiz zamon talabalariga moslashtirish bilan bir qatorda ta’lim tizimidagi islohotlar, o’quv metodikalar, yangicha yondashuvlarni talab qiladi hamda XXI asr zamonaviy axborot, innovatsion texnologiyalarni tadbiq qilishda ta’lim tizimining tub burilishiga imkoniyat yaratadi. Shuningdek, ta’lim axborot almashinuv jarayonlarini professor-o’qituvchilar bilan masofadan turib o’zaro aloqadorlik uzluksizligini ta’minlash maqsadida axborot texnologiyalarining rivojlanishi va texnik imkoniyatlarning kengayishi, yangi o'zgarishlar yuzaga kelishi, shu bilan birga ularning kundalik hayotimizga tobora yaqinlashuvi, eng lg’or metodikalar va ta'lim dasturlarini yaratilishida bularning barchasini hisobga olishni talab qiladi, shu jumladan bilim oluvchilarining o'quv jarayonlariga bo'lgan qiziqishini toboro oshirilishiga olib keladi. Avvalambor, ko’p hollarda ta’limiy axborotlarning qiymati hamda yetkazilayotgan ma’lumotning muhimligi talab etiladi. Ilgari, bir mashg’ulotda yetkaziladigan ma’ruzani yozish uchun o’quv auditoriyada ko’p vaqt talab qilingan bo’lsa hozirda esa bu jarayonlarning Internet veb sahifalar va tarmoqlari yordamida 5 – 10 daqiqa vaqt sarflanib, kerakli ma’lumotni qisqa fursatlarda o’qib o’zlashtirishga vaqt sarflanmoqda. Shuning uchun ham avvalari o’quv mashg’ulotlarda talabaning shaxsan o’zi ishtrok etib byetkazilayotgan ma’lumotni yozish, eslab qolish imkoniyati mavjudligi bilan ta’lim jarayoni qimmatli hisoblangan. Bugungi kunga kelib esa yuqorida ta’kidlab o’tilgan ma’ruza matnlari yozib eslab qolish jarayonlari oddiy so’z bilan aytilganda, “Zerikarli” bo’lib qolmoqda. 
Shu maqsadda, bugungi pedagoglarning oldiga qo’yilayotgan vazifalardan biri zamonaviy texnologiyalardan unumli foydalanib, bilimlarni yetkazilishida axborot texnologiyalari, virtual ta’limni boshqaruvchi tizimlar, pedagogik o’quv dasturlari hamda ichki kontentni boshqaruvchi tizimlari yordamida ta’limiy jarayonlarni amalga oshirishni taqozo etadi. Elektron ta’lim – bugungi kunimizning ta’lim strategiyasi sifatida mustahkam o’rin olib kelmoqda. Bunda, ta’lim muassasalari, pedagoglar, tahlilchilar va tadqiqotchilar tomonidan ta’limning elektron shakli orqali eng ilg’or usuli
sifatida baholanib kelinmoqda.
Elektron ta’lim yoki masofaviy ta’lim - ingliz – tilida “E-Learning” (Electronic Learning) – Elektron ta’lim bu shunday ta’limki, Internet yoki Multimediya vositalari yordamida o’quv mashg’ulot jarayonlarini tashkillashtirish imkoniyatini yaratishga xizmat qiladi. Elektron ta’lim kursi ya’ni Virtual axborot maydonidagi ta’limning asosiy vazifasini bajaruvchi kontent hisoblanadi. Shu bilan birga Virtual ta’limni boshqaruvchi tizimlarda elektron ta’lim kurslari bosqichlarini yaratishga keng imkoniyatlarni taqdim etadi. Elektron o’quv kurslarni ishlab chiqishda bir nechta bosqichlarni nazarda tutadi: 
1. Pedagogik dizayn prinsiplari asosida o’quv materiallarni tayyorlash va bu materiallarni onlayn rejimda o’qishilishiga moslashtirish lozim. Bunda albatta amaliy jarayonlarni tadbiq etilishini va o’zlashtirilgan bilimlarni nazorat qilinilishini unutmaslik lozim. 
2. Biron muayyan o’quv darslikka qaraganda ishlab chiqilayotgan masofaviy o’quv kurs egallanilishi lozim bo’lgan bilimlar bilan bir qatorda, biron bir amaliy o’quv mashg’ulot jarayonida interfaol metodikalar bilan boyitilishi maqsadga muvofiqdir. 
3. Elektron o’quv kursi yaratilishidan maqsadni aniq tahlil qilib, qanday o’quv materiallardan foydalangan holda bilim axborot ma’lumotlarini qanday usulda yetkazilishiga e’tibor qaratlishi lozim. Shuningdek, avval o’quv kurs senariysini yaratilishi, grafigi va kurs yakunida esa test sinovlarini qanday tartibda o’tkazilishini inobatga olish lozim.
4. Elektron ta’lim yo’nalishida faoliyat olib borayotgan mutaxassis bilan hamkorlikda ishlab chiqilayotgan elektron o’quv kursi pedagogik dizayn tamoyillarga tayangan holda yaratilishi kerak. 
5. Elektron kurs yaratilishi maqsadiga qarab turli pedagogik o’quv dasturlari yordamida amalga oshirilishi mumkin. Bunda LMS (Learning Management System) – Virtual ta’limni boshqaruvchi tizimlarda biror bir fan o’quv kursi uchun inerfaol slaydlarlar yaratish, montaj qilish jarayonlarini amalga oshirish, hamda egallangan bilimlarni nazorat qilish maqsadida elektron testlar yordamida test savollarini ishlab chiqish vositalari mavjudir.
6. Elektron kursni yaratuvchi har bir ma’sul shaxs eng avvalo, kursning pedagogik dizayn tamoyillariga asoslanganligi muhimligini hisobga olishi o’rinlidir.
7. Shuni doim esda tutish lozimki, hattoki, yaratilgan oddiy o’quv kurs ham kurs ishtrokchilarini ta’lim axborot maydonida shakllantirilgan elektron o’quv kurslariga diqqatini tortadi, qachonki, elektron kurslarda interfaollik mavjud bo’lsagina yaratilgan o’quv kurs o’z auditoriyasini kengaytirish imkoniga ega bo’ladi.
8. Kurs sodda tilda aytganda, oddiy o’quv darslik emas, balki, axborot ma’lumotni kurs tinglovchilariga qiziqarli va interfaol tarzda yetkazilishi lozim. Kurs yaratilishi jarayonida kurs tinglovchilarining hayotiy misollar bilan bog’lash imkonini beruvchi faktlar asosida elektron o’quv kontent tayyorlansa, kurs o’z ahamiyatini yo’qotmagan hisoblanadi.
9. Nazorat testlar – bu kabi vazifalarda kurs tinglovchining bilimini o’quv kursdagi mavjud bilimlarni qay tarzda yaxshi o'zlashtirilganlik darajasini aniqlash maqsadida elektron testlar yordamida kurs so’nggida tekshirilib egallangan bilimlarni baholash imkonini beradi. Elektron kursda tayyorlangan test topshiriqlar yechim topilishi lozim bo’lgan biron vaziyat, holat yuzasidan amaliy vazifalar bilan qamrab olinishi kerak.
10. Biron elektron o’quv kursni boshlashdan avval, kurs tinglovchisi qanday maqsadda bilim olishi lozim, mavjud ta’lim axborotlar kelajakdagi faoliyati davomida qo’llay oladimi kabi masalalarni aniqlashtirib, o’quv kurs boslanadi va aynan shu kurs sizga maqsadingizga yetishish uchun xizmat qiladi. 
Ijodiy yondashuvchanlik bu masofaviy kurslarni yaratilishida kurs ishtrokchilarni kursga jalb qilishda muhim bosqichlaridan biri hisoblanadi. Kurs ilmiy asoslangan bilimlarga tayangan holda tashkillashtirilsa, elektron ta’lim kursning ko’lami kengayishi tobora ortib, uning auditoriyasi ortib boradi:
Elektron ta’limda test savol turlari elektron ta’lim texnologiyalari o’quv kurslarining sifat jihatdan yaratilgan o’quv kontent natijadorligini muayyan oshib borilishiga e’tibor qaratadi. Professor V.S Avanesov va boshqa tadqiqotchi va mualliflar elektron ta’lim kurslarda testdan foydalanish to’g’risida egallangan bilim darajalarni nazorat qilish maqsadida yakuniy test savollardan foydalanadi. Shuni yodda tutish lozimki, mavjud bo’lgan nazorat va mustaqil ta’lim shakllarida qo’llanilib kelinayotgan test savollari emas balki, test shaklidagi topshiriqlar bilan elektron ta’lim jarayonlarni tashkillashtirish orqali amalga oshiriladi: 
1. Avvalo, kursning ranglar dizayniga doimo uyg'unligiga e'tibor qaratish lozm. Kurs yaratishdan avval qanday ranglardan foydaalanish kerakligi to'g'risida qaror qabul qilish zarur.
2. Elektron kurs yaratishdagrafiklar yoki rasmlardan foydalanish me'yori bir xil bo'lishi zarur. Shu bilan birga, kurs uchun tanlangan grafiklar, rasmlar kurs tinglovchilariga o'qilishi uchun qulaylik yaratilishi maqsadga muvofiq. Agarda biror bir sxema yoki rasmni o'rganib o'zlashtirilishi talab etilsa, u holda sxema rasm hajmini kengaytirilishi bilan kurs tinglovchilariga ijobiy ta'sir ko'rsatgan hisoblanadi.
3. Konytentdagi mavjud sahifalar yoki slaydlar hamda obyektlar teng ya'ni bir-biria ulangan bo'lishi lozim. 
4. Kursning yaratilishida eng muhim tomoni bu kursga kiritilayotgan matnlardir. Ya'ni kurs tinglovchilari yaratilgn elektron o'quv kontentdagi mavjud matnlarning shrift hamda hajmi jihatidan bir xillikni talab etadi. 
5. Kurs tinglovchilariga tez sura'tlarda yetkazilishini ta'minlash maqsadida o'rganilishi qulay hamda lozim bo'lgan grafiklar va sxemalar hattoki, rasmli matnlardan iborat barcha turdagi axborotlarni kattalashtirilgan holda yetkazilishi muhim ahamiyat kasb etadi.
Xulosa o‘rnida, masofaviy o’qitish shakli orqali muayyan obyektda o’qituvchi (tyutor) va kurs tinglovchisi (talaba, bilim oluvchi) istalgan vaqtda uzluksiz ta’lim olish imkonini amalga oshirib axborotlarni o’zlashtiradi. Misol tariqasida, masofadan o’qish turi o’z ichiga chatlardagi yozishmalar, televizion o’quv kurslarni qamrab oladi. Shuningdek, Internet va veb- texnologiyalarning paydo bo’lishi uzoq masofadan turib, ta’lim axborotlarni o’zlashtirilishini ta’minlashda bu kabi elektron o’quv kurslar barcha imkoniyatlarni ochib beradi. 
Yangi avlodning kasbiy ta'lim standartlarini ishlab chiqish, innovatsion pedagogik texnologiyalarni faol joriy etish va ma'lumot va telekommunikatsiya uskunalarini jadal rivojlantirish tizimni talab qiladi kasb ta'limi Elektron ta'lim resurslarini takomillashtirish, kelajakdagi mutaxassislar va ishchilarning kasbiy vakolatlarini tuzish uchun o'quv mashg'ulotlarini yanada faollashtirish va ularga murojaat qilish.
Hozirgi kunda kasb-hunar ta'limi yangi avlod standartlarini innovatsion pedagogik va ishlab chiqish bilan bog'liq jiddiy o'zgarishlarga duch keladi. axborot texnologiyalari. Kasbiy ta'lim dasturlari ish beruvchilar tomonidan e'lon qilingan ish beruvchilar bilan tuziladi.
Ushbu jarayonni amalga oshirishda yuqori texnologiyali kompyuter, multimedia va aloqa texnologiyalariga asoslangan didaktik mablag'larni ko'proq ishlatadigan ma'lumot va o'qitish muhiti beriladi. Tashkilotga bunday yondashuv o'quv jarayoni Deputatlarni tubdan yangi o'quv imkoniyatlarini ochadi, bunday mablag'larni tanlash, ularni tasniflash, sifatli baholash texnikasini rivojlantirishni talab qiladi.
Elektron ta'lim resursi (Eor) - bu turli xil turdagi ma'lumotlarni o'z ichiga olishi mumkin: taqdimotlar, rasmlar, diagrammalar, audio va video fayllar, sinovlar, simulyatorlar va boshqalar.
Elektron o'quv nashrlari - o'quv jarayonida qo'llaniladigan o'quv nashrlari (CD, DVD): darsliklar, o'quv qo'llanmalar va o'quv va uslubiy qo'llanmalar, o'quv va uslubiy majmualar va boshqa o'quv materiallari.
Elektron ta'lim resurslarining butun kombinatsiyasi, zamonaviy pedagogik amaliyotning talabiga binoan elektron o'quv va uslubiy majmualar (eumk) eng katta qiziqish uyg'otadi.
Elektron o'quv-uslubiy majmua - bu o'qitish jarayonining didaktik tsiklining uzluksizligi va to'liqligini ta'minlash, doimiy va tizimli, amaliy printsiplar, mos keladigan amaliy, amaliy, amaliy materiallar mavjudligini ta'minlaydi. ochiqlik va uzoqlik.
Talabalarning mustaqil tayyorlanishi jarayonida bunday vositalardan foydalanish odatiy vaziyatni o'zgartirish ta'lim tizimiO'qish funktsiyasi to'liq o'qituvchiga tegishli bo'lganida. Elektron o'quv-uslubiy majmualar o'quv dasturi tomonidan eng mos kelmaydigan manipulyatsiyani shaxsiy qobiliyatlariga muvofiq o'zlarining shaxsiy qobiliyatlariga muvofiq, o'qituv funktsiyalarining bir qismi talabalarga boradilar. O'qituvchi faqat oqimlarda bo'lgan talabalarni, masalani qo'llab-quvvatlaydi ta'lim haqida ma'lumot Va paydo bo'lgan muammolarni hal qilishga yordam beradi
"Ta'lim-uslubiy tartib-qoidalar to'g'risidagi nizomga" muvofiq, intizomning o'qitish kompleksi - o'zaro bog'liqlik o'quv materiallari O'quv jarayonini tashkil etish va amalga oshirish uchun zarur bo'lgan yo'nalish (profil, ixtisoslik) o'quv mahoratining ilmiy mahoratini akademik intizom bo'yicha. Elektron o'quv-uslubiy intizom - va barcha tarkibiy qismlar, barcha tarkibiy qismlar yoki elektron nashrlarning o'quv majmuasi.

• Ideal holda elektron o'quv va uslubiy majmua quyidagilarni o'z ichiga olishi kerak:
• Sarlavha sahifasi va chiqishi
• Eumk-ga tushuntirish xati
• Ish dasturi
• Bibliografik ro'yxati, birlamchi va qo'shimcha adabiyotlar ro'yxati, asosiy belgilar ro'yxati, ko'rsatkichlar va qisqartmalar ro'yxati
• Shartlarning tushuntirish lug'ati (lug'at)
• Amaliy / laboratoriya ishlarini amalga oshirish bo'yicha uslubiy ko'rsatmalar
• Baholash mezonlari va individual talaba VEAS
• Sinov ishi, kredit, imtihon uchun savollar va vazifalar
• Intizom bo'yicha oraliq sertifikatlash uchun sinov
• Kurs ishi / diplom ilmiy-tadqiqot ishlari / loyihalar va uslubiy tavsiyalar va diplom tadqiqotlari / loyihalarining loyihalari va uslubiy tavsiyalar
• Ma'ruza mavhum / elektron darslik, taqdimot materiallari, grafik materiallari

Intizomning elektron o'quv va uslubiy majmuasining majburiy tarkibiga quyidagi komponentlar kiradi:
- Sarlavha barg e UMC intizomi;
- Ishchilar dasturi ta'lim intizomi;
- intizomni o'rganishning texnologik xaritasi;
- mavhum ma'ruzalar va ma'ruza taqdimotlari (afzal);
- amaliy (seminarlar) darslari uchun uslubiy ko'rsatmalar;
- Laboratoriya ishlarining tavsifi;
- individual hisob-kitob qilish variantlari, ularni amalga oshirish bo'yicha ko'rsatmalar va variantlardan birining ijrosi namunasi;
- ularning dizayni va shakl shakllari uchun abstraktlar va uslubiy ko'rsatmalar mavzusi;
- ayirboshlash loyihalari mavzusi va ularni amalga oshirish bo'yicha uslubiy ko'rsatmalar va turli xil variantlardan foydalanish namunasi;
- Intizomning ishchi dasturiga muvofiq boshqarish materiallari: sinov vazifalari, savollar sinov ishi, Kredit va imtihonda taqdim etilgan kaligokuliklar, uy vazifalari, savollar va vazifalar, imtihon chiptalari.
Eumkning afzalliklari:
1. Axborot taqdimot shakllari audio, video, grafik ma'lumot, sxemalar, rasmlar va boshqalardan foydalanishni anglatadi.
2. Vazifalarni murakkablik nuqtai nazaridan ajratish, talabalarning individik xususiyatlarini hisobga olgan holda, vazifalarni ajratishda ta'limni farqlash
3. Jinoyatlashtirish mustaqil ish O'z-o'zini o'rganish, o'zini o'zi boshqarish, o'z-o'zini o'zi baholash faoliyatini kuchaytirish uchun talabalar.
4. Ish shakllarining xilma-xilligi, o'yin shakllarining xilma-xilligi va foydalanish imkoniyati tufayli motivatsiya, qiziqish va kognitiv faoliyatni kuchaytirish turli xil shakllar Ma'lumotni taqdim etish
5. Talabalar faoliyatini o'z vaqtida va ob'ektiv baholash
O'quv jarayonini tashkil etishda eumkdan foydalanish bir qator afzalliklar tomonidan an'anaviy talabalar o'qishi bilan taqqoslaganda asoslanadi:
Ta'lim materiallariga har qandaydan foydalanish kafolati geografik nuqta;
Elektron materiallarni o'z vaqtida etkazib berish;
Imtihon preparatlarini osonlashtiradigan materiallarni qidirishni soddalashtirish;
Ish joyida, uyda va Internet va mobil qurilmalarga ulangan holda o'quv materiallaridan foydalanish imkoniyati;
Elektron materiallarning o'z vaqtida va tezkor yangilanishi
Oddiylik uchun eng keng tarqalgan, Microsoft Power Point, shuningdek, xalqaro Internet tarmog'ida zarur ma'lumotlarni topish qabul qilish va topshirish bo'yicha dasturlar.
Ekumbaning rivojlanishidagi dastlabki ma'lumotlar - bu Microsoft Word formatida ko'rsatilgan materiallar, shuningdek, qobiq uchun tushunarli bo'lgan maxsus oyatlarni o'z ichiga olgan materiallar.
Tarbiyaviy materiallarni belgilash Microsoft Word Matn muharriri Microsoft Word Matnni muharriri standart muharrir yoki Power Point-ning asosiy taqdimot dasturlariga taqsimlashni o'z ichiga oladi tarkibiy bo'linmalar (bo'lim, mavzu, savol, vazifalar, Savollar va boshqalar), lug'at, yordamchi material va boshqalarga havolalar.
Microsoft Word-ning matn muharriri bilan giperhavola tushunchasidan foydalanib, to'liq tayyorlangan o'quv majmularini yaratish mumkin. Faqatgina shart - har bir hujjatni Formats Formats Formats formatida saqlanishi kerak. Asosiy murakkablik sizning o'quv-uslubiy majmuangizga muvofiq navigatsiya tizimining to'g'ri tashkilotida paydo bo'lishi mumkin.
Ushbu maqsad quyidagilar orqali amalga oshiriladi vazifalar :
o'qituvchiga moddiy xodimlarni o'rganishni o'rganish jarayonini yanada samarali tashkil etishga yordam bering;
mavzu bo'yicha vizual ma'lumotlarning sifatini oshirishga yordam beradi;
talabalar, faoliyat va mustaqillikning kognitiv qobiliyatlarini rivojlantirish.
Ushbu qo'llanmadan foydalanish:
o'quv jarayonining sifatiga ta'sir qiladigan va yig'ilgan materialni tez va samarali ravishda qo'llash imkonini beradi, bu esa o'quv jarayonining sifatiga ta'sir qiladi;
sinflarga tayyorgarlik ko'rish uchun minimal vaqt bilan biron bir o'qituvchiga yordam beradi;
darsda turli xil ish shakllarini targ'ib qiladi.
Elektron o'quv qo'llanma avtoulovlar matbuot dasturi yordamida yaratilgan.
Eumsk quyidagi bo'limlarda:
1. Tushuntirish xati
2. Normativ hujjatlar: