Reja: Birlamchi, ikkilamchi, uchlamchi va to‘rtlamchi uglerod atomlari


Reaksiyalarning molekulyarligiga ko‘ra sinflanishi



Download 0,55 Mb.
bet5/8
Sana23.04.2022
Hajmi0,55 Mb.
#576843
1   2   3   4   5   6   7   8
Bog'liq
Organik birikmalardagi bog‘larning uzilish usullari

Reaksiyalarning molekulyarligiga ko‘ra sinflanishi
Reaksiyaning molekulyarligi deganda uning tezligini belgilovchi bosqichda kovalent bog‘lari o‘zgaradigan moddalar soni tushuniladi. Molekulyarligiga ko‘ra organik reaksiyalar mono-, bi-, tri- va polimolekulyar bo‘lishi mumkin.
Aytaylik, reaksiya natijasida A modda molekulasi X moddaga aylandi yoki (XY)ga parchalandi. Bunday reaksiyalar monomolekulyar deyiladi, chunki reaksiya tezligini belgilovchi bosqichda faqat A modda molekulasi ishtirok qiladi va reaksiyaning tezligi A moddaning konsentratsiyasiga bog‘liq:
VK A
A moddaning ikki molekulasi yoki A va B moddalar molekulalari qisqa muddatli to‘qnashuv natijasidagina bir-biri bilan reaksiyaga kirishsa (to‘qnashuvlar nazariyasi), bunday reaksiyalar bimolekulyar deyiladi va ularning tezligi ikkita moddaning konsentratsiyasiga bog‘liq bo‘ladi:
VK A2 yoki VK AB
Trimolekulyar reaksiyalarning tezligi uchta (masalan, A, B va C) moddaning konsentratsiyasiga bog‘liq:
VK ABC
To‘qnashuvlar nazariyasiga ko‘ra ayni bir vaqtda A, B va C moddalar molekulalarining to‘qnashishi ehtimoli juda kichik. To‘rtta modda molekulalarining reaksiya jarayonida o‘zaro to‘qnashishi ehtimoli esa yana-da kam bo‘ladi. Shuning uchun trimolekulyar va ayniqsa polimolekulyar reaksiyalar juda kam uchraydi.
Reaksiyalarning faollashtirish turiga ko‘ra sinflanishi
Katalizatorsiz boradigan, masalan, (3) va (4) reaksiyalarga nokatalitik reaksiyalar deyiladi. Bu reaksiyalar faqat haroratni oshirish orqali tezlashtiriladi va shuning uchun termik reaksiyalar deb ham yuritiladi. Faollashtirishning bu usuli to yoki  bilan belgilanadi.
Nokatalitik reaksiyalarda kuchli qutblangan yoki zaryadlangan zarrachalar dastlabki reagentlar hisoblanadi.
Katalizatorlar ishtirokida boradigan reaksiyalarga katalitik reaksiyalar deyiladi. Ishlatiladigan katalizatorning tabiatiga ko‘ra bu reaksiyalar kislotali masalan (7) va (10) reaksiyalar kataliz (kislotalar katalizatorligida boradi) va asosli kataliz (asoslar katalizatorligida boradi) ga bo‘linadi.
Nurlantirish bilan faollashtiriladigan reaksiyalarga fotokimyoviy reaksiyalar deyiladi. Faollashtirishning bu turi hv bilan belgilanadi. Masalan, (2) reaksiya, shuningdek, etilenning dimerlanishi fotokimyoviy reaksiyalardir.
CH2  CH2  CH2CH2 (11)
etilen etilen siklobutan
(11) reaksiya qorong‘ida, hatto qizdirganda ham bormaydi

Download 0,55 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish