«Расм ва костюм графикаси» фанидан лаборатория машғулотларини бажариш бўйича

Фаннинг мақсад ва вазифалари
Расм ва костюм графикаси фанини ўқитиш давомида тирик одамни шакл тузилишини тўғри тушунган ҳолда шаклни ҳолатини онгли равишда тасвирлашни назарда тутади. Шунинг учун талабаларни пластик анатомия, перспектива ва бошқа фанлардан хабардор бўлишлари керак. Укув жараёни давомида қуйидаги вазифалар кетма – кет бажарилиши лозим:
1. Қоғоз варағида текислик ва шакл тугри , мувозанатини ҳисобга олган ҳолда тасвирни жойлаштирмоқ.
2. Ўлчамлари аниқланган ҳолда шаклнинг конструктив – пластик ҳолатини қурмоқ.
3. Хажмли шаклни ифодалашда чизиқ имкониятларни ёрдамида ёруғ соя ва тус ифодаси.
4. Иш якунида (қўйилма) постановка инсон табиатини юқори бадиий маданият ва маҳорат билан постановка характери аниқ хаётийлиги яққол моддий шаклда ифодалаб бермоғи шарт.
5. Узоқ муддатли чизма тасвир ярим варақ ватмон катталигидаги қоғозга қалам билан бажарилади.
6. Ўқитувчи рухсати билангина катта ўлчамли чизма тасвирнинг бошқа ашёлар (кўмир, сангина, хакозолар) бажаришга рухсат этилади.
7. Ҳамма курсларда қисқа муддатли хотирадан ҳамда кўз олдига келтириб бажариладиган чизма тасвир машғулотларига соатлар ажратилиши, ҳаётий таъсуротларни ҳар доим қайд этиш альбом чизмалари орқали хотирадаги жойлаштиришга ўргатилмоғи лозим.


Мустақил иш
Талабаларни мустақил ишга доимий иштиёқ уйғотиш ҳамда тез бажариладиган чизгилар бажарилиши имкониятларини ўстириб, образли тафаккурни тарбиялашга хизмат қилади.
Классик меросни ўрганишда санъат усталари томонидан маҳорат билан ишланган, намуна бўла оладиган чизма тасвир асарларидан нусха кўчириш тавсия этилади. Чунки бундай вазифалар талабаларга асар образлик ва пластик тизимини тушунишида ёрдам беради.
Амалий машғулотлар
Расм ва костюм графикаси фанидан таҳсил олувчи курслар нафақат аудиториядаги чизма тасвир вазифаларини бажариш жараёнини ўз ичига олади, балки ўқув топшириқларини бажариш устидаги машқлар, турли график ашёларда қўрғошинли қалам, кўмир, совус, сепия, сангина ва турли хил аралаш техникалар технологик жараёнларига риоя қилган ҳолда ўқув топшириқларини бажаришлари асосий мақсад ҳисобланади.
Унда туслар муносабатларининг психологик таъсирчанлиги ифодалилиги, портрет ўқув топшириқларида образлилик, тасвир яхлитлиги каби вазифалар ётади. Шунда ўқув топшириқлари ҳар бир детальнинг ўзаро бир бутунлигига буйсундира олиш: шаклнинг табиийлиги ва пластиклилигига эришиш.
Чизма тасвирда касб маҳорати ва эстетик жиҳатлари ҳамда бадиий дидни ривожлантириш талаб этилади. Талабани бадиий ижодга ўргатиш жараёни нафақат аудиториядаги устоз педагог билан олиб бориладиган якка тартибдаги машғулотлардадир.
Олий бадиий таълимда мустақил таълимнинг аҳамияти катта, чунки дизайнер мутахассислари ўз устида мустақил ишлаши унинг билим малака ва кўникмаларини эгаллаш даражаси билан боғлиқ.
Талаба дарс жараёнида қай даражада педагог раҳбарлигида олган билимларини аудиториядаги натурадан вазифа бажариш, яъни ўз устида мустақил ишлаш жараёнида якка тарзда ишланса янада касбий маҳоратни мустахкамлайди.
Чизма тасвир таълим асослари ўрганиши – портрет, либосли ва либоссиз қомат тасвири, тарихий ва замонавий либосдаги ҳамда либоссиз қомат тасвири ишлаш жараёнида олиб борилади.
Реалистик қадимий анаъналарга эга чизма тасвир ҳам жанр ҳисобланади. Ўқув топшириқлари жараёнида инсоннинг ҳолатини ва тус воситасида ифодасини бериш, модел тус ечимида шакл яратиш, характеристикаси мазмундорлигига ҳамда хаётийлигига ҳам катта эътибор берилади.
Гуруҳли ўқув топшириқлари, гуруҳли ва гуруҳли либосли қомат ҳам мураккаб композицион вазифалар комплексига киради.