Raqamli pedagogika: holati va rivojlanish istiqbollari

Virtual muzey
 
O‘zbekistonning mustaqillikka erishishi iqtisodiy va siyosiy hayotning barcha
jabhalarida bo‘lganidek madaniy sohada, shu jumladan, boy o‘tmish merosimizni
o‘rganish, saqlash va uni keng xalq ommasiga targ’ib etish borasida ham tub
burilish yasadi. Vatanimiz ijtimoiy hayotidagi o‘zgarishlar, yangilanishlar qatorida
O‘zbekiston hududidagi muzeylar faoliyatida ham yangi davr boshlandi. 
Zamonaviy texnologiyalar nafaqat ta’lim sifatini oshirish, balki
tadqiqotchilikka doir faoliyatini muvafaqqiyatli tashkil etishga ham imkon beradi.
Zamonaviy muzeylar eng avvalo, o‘quvchi shaxsining ijodiy qobiliyatini
rivojlantirish vazifasini hal etishga yo‘naltirilgan. Muzey materiallari bilan
ishlashini tashkil etish ularning fan, texnika, texnologiya, ijodiy sohada egallagan
bilim, ko‘nikma va malakalarini integratsiyalash zaruriyatini yuzaga keltiradi.
Virtual muzeyni yaratish ikkita metodikaning - muzey pedagogikasi va zamonaviy
axborot texnologiyalariga asoslanadigan loyihalar metodi integratsiyasi natijasida
yuzaga keladi.
Virtual muzey veb – saytlarning shunday turiki, unda muzeydagi materiallar
ko‘rgazmasi amalga oshiriladi. Virtual muzeylarning afzalligi shundaki, ular
eksponatlarni saqlash, himoyalash, tez va osonlik bilan ommaga taqdim etishni
internet texnologiyalari yordamida amalga oshiradi. Birinchi veb – sayt muzeylari,
ya’ni virtual muzeylar internetda 1991 – yilda paydo bo‘lgan. Dastlab virtual
muzeylar haqiqiy muzeylarning saytlari bo‘lgan bo‘lsa, keyinchalik shaxsiy veb – 
sayt – muzeylar paydo bo‘la boshladi. Shaxsiy virtual muzeylar esa 1994 - yilda
paydo bo‘lgan. Biroq barcha rasm to‘plamlari ham virtual mazey bo‘la olmaydi.
Virtual muzeylarning to‘plamlari ikkita o‘ziga xos xarakteristikaga ega bo‘lishi
kerak. Bu virtual turlar va eksponatlarning mukammallashgan qidiruvidir birinchi

---

Raqamli pedagogika: holati va rivojlanish istiqbollari
 
187 
bo‘lib, virtual muzeylarning afzalligini ko‘ra bilgan odam Microsoft firmasi rahbari 
Bill Geyts bo‘lgan.
Axborot texnologiyalaridan foydalangan holda Nizomiy nomidagi Toshkent
davlat pedagogika unversiteti qoshidagi «Arxeologiya» muzeyi materiallari asosida
umumiy o‘rta ta’lim maktablari uchun virtual muzey yaratidi. Arxeologik
materiallarni elektron (foto, video) variantga ko‘chirib o‘tkazish, muzey materiallari
bilan ishlashda o‘quvchilarni izlanuvchilik faoliyatiga jalb etish, audiovizuallik
tavsifida muzey materiallari asosida videoroliklar tayyorlash, izlanishga doir
arxeologik materiallar bilan tanishish, ularni davrlarga ajratish, arxeologik olimlar
bilan uchrashish, arxeologik yodgorliklarga tavsif yozish, Amaliy materiallarni
foto ko‘rinishida formatlash, lavhalar tayyorlash, Tatbiqiy yaratilgan lavhalardan
ZiyoNET portalida veb-sahifa yaratish, DVD-disklarga yozish va umumiy ta’lim
maktablarida ommalashtirish kabi istiqbolli reja ishlab chiqilgan.
Ma’lumki, axborot va bilimlar doirasi tez sur’atlar bilan kengayib
borayotgan hozirgi sharoitda barcha ma’lumotlarni faqat dars mashg’ulotlari
paytida o‘quvchilarga yetkazish vaqti nuqtai nazaridan amalga oshirish nisbatan
murakkab vazifa hisoblanadi[2,3.b].
 
Shuning uchun ham «Arxeologiya» virtual
muzeyidan barcha sinflarning tarbiyaviy soat mashg’ulotlari hamda ma’naviyat
asoslari, milliy istiqlol g’oyasi, Vatan tuyg’usi darslari jarayonida foydalanish
yo‘lga qo‘yilgan. Bu ishlar esa o‘quvchi yoshlar ongiga o‘zi yashab kelayotgan
zamin tarixi, moddiy madaniyati jumladan, jamiyat shakllanishi va darvlar osha
taraqiy etishiga guvoh bo‘ladi.