Raqamli pedagogika: holati va rivojlanish istiqbollari

Foydalanilgan adabiyotlar ro‘xati: 
1.https://docs.google.com/presentation/d/11E362WUgBtwS4T9d3svW7YjEGQsGOY
cXfM5lFvvELiQ/edit - Облачные технологии в образовании.

---

Raqamli pedagogika: holati va rivojlanish istiqbollari
 
177 
2. Mamarajabov O.E. Bulutli texnologiyada ma’lumot himoyasini ta’minlashda asosiy 
metodlar va foydalanishda axborot himoyasi. Xalqaro miqyosidagi ilmiy-amaliy 
konferensiya Тошкент 2020//92-95 бетлар 
WEB-ДИЗАЙН ФАНИНИ ЎҚИТИШ УЧУН ВИДЕО МАТЕРИАЛЛАР 
ТАЙЁРЛАШ
Оллаберганова Гулзода
Низомий номидаги ТДПУ Таълимда ахборот технологиялари 
мутахассислиги магитранти 
Ўзбекистон Республикаси Давлат дастурида таълим жараёнига янги 
ахборот-коммуникация ва педагогик технологияларни, электрон дарсликлар, 
мультимедиа воситаларини кенг жорий этиш орқали мамлакатимиздаги олий 
ўқув юртларида ўқитиш сифатини тубдан яхшилаш, таълим муассасаларининг 
ўқув-лаборатория базасини, замонавий турдаги ўқув ва лаборатория ускуналари, 
компьютер техникаси билан мустаҳкамлаш, рақамли ва кенг форматли 
телекоммуникатсия алоқа воситалари ҳамда интернет тизимини янада 
ривожлантириш зарурлиги асосий вазифалардан бири деб белгиланган. Ҳозирги 
кунда Ўзбекистон Республикасининг Президенти Ш.М.Мирзиёевнинг ПФ-4947 
сонли “2017-2021-йилларда Ўзбекистон Республикасини янада ривожлантириш 
бўйича ҳаракатлар стратегияси”га биноан мамлакатни ижтимоий-сиёсий, социал-
иқтисодий, маданий-гуманитар ривожлантиришнинг консептуал масалалари 
киритилди. 
Анъанавий ва масофавий таълимда видео материаллар фойдаланиш ўқув 
жараёнида талабаларда мотивацияларини ортишига, ўқув контентининг 
тушунарли бўлишига, булар эса ўз навбатида таълим самарадорлигини ортишига 
олиб келади. 
Видеодарс – бу масофавий ўқитишнинг бир формати бўлиб, ўқув 
материалини видео ёзув орқали узатишни назарда тутади. Видеодарс ёзуви 
қуйидагилардан таркиб топиши мумкин:
▪
оддий маъруза сингари бўлиши;
▪
ёки амалий кўникмаларни намойиши сингари ҳам бўлиши,
▪
муаллиф комментарияларига эга тақдимот сингари бўлиши,

---

Raqamli pedagogika: holati va rivojlanish istiqbollari
 
178 
▪
шунингдек, мутахассис компьютери экранини ёздириш,
▪
дастурлар билан ишлашни ўргатувчи ёзувлар бўлиши мумкин. 
Монитор экранидан видео ёзиб олиш учун унинг олдида камера билан 
туриш шарт эмас (чапдаги олдиндан кўриш расмида бўлгани каби), энди юзлаб 
дастурлар мавжуд бўлиб, улар нафақат бутун видеони суратга олишади (нима 
кўрсатилади), балки овоз чиқишини карнай ва минигарнитураларга ёзиб олинг. 
Монитор экранидан видео ёзиб олиш учун мўлжалланган энг яхшиларига 
тўхталиб ўтмоқчимиз (айниқса, саволларга кўра, мавзу жуда машҳур): OBS 
Studio, Экранная Камера, FastStone Capture, Movavi Screen Recorder, 
UVScreenCamera. 
Қуйида ўзингизнинг биринчи видеодарсингизни қандай ёздириш ҳақида 5 
қадамда батафсил ёритилган. Видео орқали ўқитиш масофавий ўқитишда тренд 
ҳисобланади. Шунинг учун сиз уларни қўллашни қанчалик вақтли бошласангиз, 
шунчалик катта тажриба орттирасиз ва ўқувчиларни ўзингизга жалб қилиб 
оласиз. Биринчи видеодарсингизни ёздириш учун сиз 5 та қийин бўлмаган 
қадамларни бажаришингиз керак бўлади. 
№1-қадам. Дарс мақсадини аниқлаш. Дарс маълум бир аниқ натижага олиб 
келиши керак. Шунинг учун, сиз видеони томоша қилиб, ўқувчи қайси мақсадга 
йўналтирилишини олдиндан танлашингиз керак. Мақсад жуда қийин бўлмаслиги 
керак - видео дарснинг оптимал давомийлиги 5-15 минут. Агар у узоқроқ бўлса, 
ўқувчиларнинг диққатини жамлаш ва ўрганиш мотивацияси йўқолади. Шунинг 
учун, битта узун видео ёздиргандан кўра бир нечта учун узун бўлмаган бир нечта 
видеолар тайёрлаш керакки, уларнинг кетма-кетлиги мраккаб материални 
етказиб беради. 
№2-қадам. Дарс сценарийсини ёзинг. Сценарий ёзиш видео дарсни 
ёздириш жараёнини анча осонлаштиради. Ўқувчи охирида натижага эришиши 
учун олдиндан мисоллар келтирган ҳолда материални материални қисмларга 
бўлинг. Видеонгизнинг орқа фони учун тақдимотни яратишингиз ва ишга 
туширишингиз яхши ёрдам беради, чунки бу дарсни янада кўргазмалироқ 
қилади. 
№3-қадам. Дарсни ёздириш учун зарур техникани аниқлаб олиш. Агар сиз 
скринкаст ёздираётган бўлсангиз, юзингизни тасвирга олишингиз учун сизга 
камера, микрофон ва дастур зарур бўлиб, экранда рўй бераётганларни ёздириш 
учун хизмат қилади. Агар сиз видео маъруза ёки амалиётга мисоллар ёздираётган 

---

Raqamli pedagogika: holati va rivojlanish istiqbollari
 
179 
бўлсангиз, камера ва микрофондан ташқари сизга ёздириш учун қулай жой, фон 
ва ёритиш зарур бўлади.
№4-қадам. Материални ёзиб олиш. Сизга айтишни осонлаштириш учун 
ишончли ва тажрибали одамдан камера орқасида туришини сўранг. Шу тарзда, 
сиз ўз маърузангизни унга йўналтиришингиз мумкин, бу сизга осонроқ бўлади ва 
сиз қайта ёзиш ва монтаж қилишда кучингизни тежайсиз. Хонада ёритилганлик 
ва фонни олдиндан созланг - агар сиз уйда отаётган бўлсангиз, кадрдан кераксиз 
нарсаларни олиб ташланг, композицияни, овозни, сифатни ва ёритишни баҳолаш 
учун синов дублини тасвирга олинг. Агар сиз хато қилиб қўйсангиз, дублни қайта 
ёзишнинг ҳожати йўқ - монтаж пайтида сиз ёқимсиз, пауза, кераксиз сўзларни 
ўчириб ташлашингиз мумкин.
№5-қадам. Видеони монтаж қилиш. Видеони монтаж қилиш учун сиз 
профессионал муҳаррирларга мурожаат қилишингиз ёки дастурда ишлашни 
ўрганишга вақт сарфлаган ҳолда ҳамма нарсани ўзингиз қилишингиз мумкин. 
Видеони монтаж қилганда, унинг узунлиги унчалик катта бўлмаслиги учун 
кераксиз қисмларини олиб ташланг, бошига ва охирига сарлавҳалар қўшинг. 
Агар сиз таҳрирлаш хрома калитини - яшил экранни ишлатган бўлсангиз, уни 
тақдимот слайдлари билан алмаштиришингиз мумкин. Видео дарсингизни 
яхшироқ қилишга нима ёрдам беришини яхшироқ тушуниш учун ўз соҳангиздаги 
бошқа ўқитувчиларнинг дарсларини кўриб чиқинг. 
Видеомаърузалар ва видеоматериалларни ўқув жараёнига қўллашдан 
мақсад, дарсларни интерфаол усулда замоновий ахборот ва педагогик 
техналогиялар асосида ташкил этишдан иборатдир. Видеомаърузалар бутун 
курсни ёки унинг айрим ўзлаштириши мураккаб бўлган бўлимларини қамраб 
олади. Ушбу техник воситаларни қўллаш орқали талабаларнинг самарали билим 
олиш фоалиятини бошқариш ва ташкиллаштириш мумкин.