Rahim Vohidov, Husniddin Eshooqutov

,„ Ushbu kunkim Axiya erdi bu hol
Sayr aro erdi shohi farruxfol.
Ul fouzuq sori chunki soldi nazar,
Qildi o*z holi xotiria guzar.
Srdi ul yonki: «Ne arib erkin
Ki, bu mehnat anga nasib erkin?»
z palosini oshno krdi,
Notavone palos aro krdi.
Dedi: "Qp, ey aribi tiyra maosh!"
Axiy uyondi-yu ktardi bosh.
Shahni ul tanidi-yu oni shoh,
Otidin tushti shoh tortib ob.
Shoh tusbgan /amon Axiy qpti,
Ul muni quchti-yu bu yer pti (10, 172).
O*z xotinini Farruxga nikoh qilib beigan, mol-u sarvat bilan ylga kuzatgan Axiy shahzodaning oshiqlik libosini (palosini), qora namatdan tikilgan kiyimlarini olib qolgan edi. Oradan bir muncha vaqt tdi, ancha suvlar oqib bldi. Baxt qarshisida badbaxtlik hamisha shay turarkan. Omadsizlik omad payini qirqish ilinjida uni hamisha ta'qib qiiarkan. Axiy bilan ham shunday bIdi. Stuim raqiblarning qli baland keldi. Axiy fitna va urbatning qurboni bldi. Halab podshosi uning mol-mulkini musodara qilib, zini limga mahkum etdi. Axiy sadoqatli dstlari yordamida Halabdan jonini olib chiqishga ulgurdi. Axiy tomonidan o*z xotinining Farruxga nikoh qilib faerilishi, iltifot va e'tibor bilan kuzatib qyilishi raqiblariga omad keltirdi. Yurt podshosi hech qanday taftishsiz fitnachilar gapini ma'qulladi va yuqoridagidek hukmni e'lon qiidi.
Umrini inson ma'rifati ylida baxsh etgan Axiyni ham ulu shoir balolar domiga tashlab qymaydi va uni z muhofazasiga oladi. Farrux Axiyni krishi bilan darrov uni taniydi va o^vz oushiga oladi. U (Farrux) zamon podshosi edi. Uning Axiy bilan rtasiga tushgan ayriliqlardan bir necha yil tgan edi. Shularga qaramay, Farrux aslligini krsatdi va Axiyga iltifot qildi.
Ishq dardiga chalinib, uning amidan tatiy boshlagan oshiq, albatta, qora libos (aksariyat oshiqlar pashmina) kiyadi. Maxsus amxonalarda sha iztiroblar "nashidasini suradi".Yana bir mumtoz manbalarda ommaviy holat ham yashab keladL Dardmandning darddoshi, sirdosh-u homiysi timsoli vazifasida ozaki hamda yozma badiiy adabiyotimizning
"sinashta va tanish" timsollari harakat qiladi. sha belgilar birinchi musofir hikoyati qahramonlari taqdirida ham namoyon bladi. "Oyning n beshi qoronu, n beshi yodu bilan",- deydi dono xalqimiz. Farrux esa sha zulmatni nurafshon etgan oy misol Axiy uni z panohiga oldi. Xotinini hech qanday xiyonatsiz, yangidan nikoh bilan unga qaytardi. Saroyidan nufuzli lavozim berdi. Sarandibda zini Halabdagidek his etmoi uchun barcha shart-sharoitlarni muhayyo ayladi. Biroq Axiy egnidan qora Hbosini tashlamadi, sababi: