Rahim Vohidov, Husniddin Eshooqutov

Anga xud aflat ldi da'b-u sifat,
Uyqusia fasona ne hojat?(10, 55)
«Sab'ai sayyor» dostonidagi qasrlar qurilishi, ularning Moniy tomonidan y yetti rangda bezatilishi, shuningdek, ularda y yetti iqlim shohlari qizlarining joylashtirilishi hamda y yetti musofir hikoyati Bahromning ishq daidi - savdoyilikdan xoli blishi va Diloromning keyingi taqdiridan voqif etilishiga xizmat qildiriladi. Demak, Alisher Navoiy talqinidagi Bahrom ustoz xamsanavislar dostonidagi bosh qahramondan farqli o*laroq ishq-muhabbat nuqtai nazaridan Diloromga befarq blolmaydi. Undagi «moyai dard», shohni savdoyilikka duchor etuvchi sevgi maishatparast va xudbin hukmdorni chinakam oshiq maqomiga ktaradi. «Haft paykai> va «Hasht behisht» dostonida tasvirlangan nodon Bahrom vasfiga ortiqcha berilgan ijodkorlar Alisher Navoiyning yana bir e'tiroziga sabab boladi:
Kim munungdek iki vahidi zamon,
Har bir z vaqtida faridi zamon.
Buyla nodon uchun yozib avsof,
Anga qilaylar zlarin vassof.
Madhini behisob yozaylar,
Balki mavzun kitob yozaylar.
Har bir ul nazmida krub ko*p ranj,
QUay o"z «Panj ganj»idin bir ganj.
OUoh, Olloh, ne ganj blay bu!
Sarbasar elga ranj blay bu!
Bla olmas bu ish magar bu tavr
Ki, desang ul iki yagona davr.
Baski, ustod edilaru komil,
Bldilar arrafig* bila offl (10, 55-56). Alisher Navoiy «Xamsa»sining zagini insoni komilning jismoniy-ma'naviy baloatiday hamma zamon-u makonlar uchun birday qadrli bJgan mavzu tashkil etar ekan, muallif har biri hajman, mazmun-u mohiyatan bk dostonga teng keluvchi «Sab⁵ai sayyor* tarkibidagi she'riy qissalarda sha mavzuning muayyan olmos qirralaiini yoritishni niyat qiiadi. Shoir dostonida sha qissalar hayot atalmish doshqozonda obdon pishgan, har birining ibratli sarguzashtlari mavjud bIgan mnsofir darveshlar tilidan keltiriladi. Shanba kunini zohiriy va botiniy alayonlar oushida tkazgan Bahromning tun zulmati
yaqinlashganidan dibcunligi ortib boradi va u mulozimlarga jahongashta bir qissaxon topishni buyuradi;