Рахбар психологияси олий таълим, халц таълими, соглицни сацлаш, урта махсус


II Б О Б РАХБАР ЦОБИЛИЯТИНИНГ ПСИХОЛОГИК



Download 10,95 Mb.
Pdf ko'rish
bet36/97
Sana17.07.2022
Hajmi10,95 Mb.
#812447
1   ...   32   33   34   35   36   37   38   39   ...   97
Bog'liq
Rahbar psixologiyasi (N.Boymurodov)

II Б О Б
РАХБАР ЦОБИЛИЯТИНИНГ ПСИХОЛОГИК
КОМПОНЕНТЛАРИ
Ра^барнинг ме^нат фаолиятида унинг ранг-баранг ^обили- 
ятлари тула намоён булади. Шунинг учун рахбар ^обилиятлари 
муаммоси психологиянинг асосий назарий ва амалий муаммо- 
ларидан биридир. Инсон ^обилияти мавзусини фалсафа, социо­
логия, тиббиёт ва бош^а фанлар ^ам ургансада, уларнинг з^еч бири 
добили ятлар йуналишини психология фани сингари чу^ур ва з^ар 
томонлама тазушл ^илиб беролмайди.
«Раз^барнинг ташаббускорлик, ташкилотчилик, ишбилармон- 
лик, зийраклик, тсзкорлик ^обилиятларини баз^олаш психологик 
тад^ицотлар орцали амалга оширилади. Жумладан, шахсни раз^- 
бар цилиб тарбиялашда унинг ахло^ий психологик томонларига 
купро^ эътибор берилиб, профессионал ^обилиятларини шакл- 
лантириш асосий ма^сад ^илиб белгиланади. Раз^барнинг харак­
тер ва ^обилияти унинг ажралиб турувчи психологик сифати- 
дир»29. К^обилиятлар маълум бир фаолиятни ривожлантиришнинг 
психологик омили булиб, ишлаб чи^ариш технологияси ёки тури 
узгариши билан рахбар фаолиятининг характер хусусияти з^ам 
узгаради. Ва, албатта, унинг ^обилиятига булган мез^нат талаб- 
лари з^ам узгаради. Демак, ^обилият шахе хусусиятларининг 
шундай йигандисидирки, у бирор фаолиятга мослашиш ва тако- 
миллашишнинг муваффа^иятли булишини з^ам таъминлайди. 
Хуллас, раз^барнинг мез^нат ^обилияти деганда, унинг фаолият 
жараёнида ишга тушириладиган жисмоний ва маънавий имко- 
нияти, лаё^атлари йигандиси тушунилади.
Рахбар маълум бир фаолиятни бажаришга киришмагунча, 
унинг ^обилиятида ^исман ривожланган, аммо жамоадаги бош- 
1
$ариш тажрибаси билан купро^ шаклланган 
потенциал лаё
-
29 
«Маърифат» газетаси, 2006 йил 15 ноябрь.
www.ziyouz.com kutubxonasi


цатлари
мавжуд булади. Биро^ бош^арувчилик фаолиятини бош- 
лаши билано^, унинг потенциал ^обилиятлари фа^ат шу фаоли- 
ятда намоён булувчигина эмас, балки унда шаклланувчи тарзида 
фаол ва ^аракатчан ^обилиятларга айланади. Намоён булиш да- 
ражаси турлича булса-да, у барча одамларга хос булган тарэда 
намоён булади. Бунда содда, умумий ^обилиятлар— бу ру^ий акс 
этишнинг асосий шакллари: сезиш, идрок ^илиш, фикр юритиш, 
кечинма, бир ^арорга келиш, уни амалга ошириш лаё^атидир.
Бу умумий ^обилиятларни ^уйвдаги уч гуру^га булиб тасниф- 
лаш мумкин:
Биринчиси
барча одамларга хос булмаган элементар хусусий 
^обилиятлар шахснинг анча мураккабро^ фазилатларида курина- 
ди: куз билан чамалаш, тафаккурнинг тан^идийлиги, сахий ^алб- 
лик, ^атъийлик, саботлилик, мазмуни асосида эсда caiyia
6
^олди- 
риш ва бопщалар.
Иккинчиси
мураккаб умумий ^обилиятлар у ёки бу даражада 
барча одамларга хосдир. Булар умуминсоний фаолият турлари: 
меднат, бир-бири билан муносабатда булиш, эстетик ва ахло^ий 
фаолиятларга тегишли ^обилиятлардир. Бу гуру^га кирувчи ^ар 
бир ^обилият шахе хусусиятларининг мураккаб тузи лиши ^исоб- 
ланади.
Учинчиси
фа^ат турли даражадагина эмас, балки умуман, 
барча одамларга ^ам хос булмаган, мураккаб хусусий ^обили- 
ятлар инсоният тарихида аввал ^унарга, сунгра касбларга то- 
мон ривожланган ^обилиятлардир. Улар профессионал, узига 
хос, махсус, ало^ида ^обилиятлар саналади.
Ра^барлар куп эътибор бериши зарур булган ^обилиятлар 
худди мана шулардир.
Биз ра^бар ходимларнинг ^обилиятлари ^а^ида ф а^ат улар 
фав^улодда истеъдод эгаси сифатида намоён булганда ма^таб 
гапирамиз, кукларга кутарамиз.
Ра^бар психологиясини урганишда талант сузини ^ам куп 
ишлатамиз.
Талант — бу ижод тарзида намоён булувчи, маълум фаолият- 
га тааллук^пи ^обилият булиб, бундай фазилатга эга булган ра^- 
бар уз иш фаолиятида янгилик яратади.
Ра^барнинг профессионал ^обилиятини билмасдан туриб, унга 
жуда катта масъулиятли вазифаларни топшириш ^ам ижтимо­
ий, з^ам сиёсий, ^ам иктисодий хатога йул ^уйиш билан баробар.
www.ziyouz.com kutubxonasi


^ а р бир бош^арувчилик фаолияти ра^бардан психологик имко- 
ниятларга эга булган ^обилиятни талаб этади.
К.Платонов профессионал ^обилият з^а^ида тух талиб, жумла- 
дан шундай дейди: «Профессионал ^обилият — бу инсон шахси- 
нинг анчагина ^атъий, гарчи, табиийки, тажриба таъсирида узга- 
радиган индивидуал психологик сифатларининг йипиндиси булиб, 
у шахснинг бир сифатининг иккинчиси билан алмаштирилиши 
натижасида маълум мез^нат фаолиятига ургатиш, уни бажариш ва 
унда такомиллашишнинг самарали булишини белгилайди.
Профессионал ^обилиятлар фа^ат профессионал фаолиятда 
ва касб учун зарур булган шахсий сифатларини шакллантириш- 
га мулжалланган махсус Mamiyiap жараёнида усади.
Профессионал ^обилиятлар махсус янги сифатлар б^лмай, 
балки рахбар эгаллаётган вазифа учун ^улай булган психик ху­
сусиятлар ва жараёнларнинг умумий йигиндисидир. Демак, у ёки 
бу ^обилиятни билиш учун рахбар шахсининг турли хусусиятла­
рини урганиб чщ иш лозим.
Шахснинг тартиблилик, тири
1
щ о
1
$лик, ме^натсеварлик, уз 
ишига му^аббат ва ^изи^иш каби хусусиятлари з^ар ^андай раз^- 
бар учун зарурий сифатлардир».
Профессионал ^обилият рахбар учун энг муз^им фазилатдир. 
У уз касбининг моз^ир устаси, билимдони булгандагина жамоа 
з^а^и^ий сардор сифатида ^адрлайди. Профессионал майорат з^ам 
рахбар учун зарур фазилат булиб, маълум профессионал маз^о- 
ратга эга булмаган рахбар жамоаси дилидан узо^ булади, уму­
мий курсатмалар, з^авойи 
6
yfipyiyiap бериш билан чекланади, 
ходимлар эса уни ич-ичидан тан олмайди. Бундай раз^барлар 
жамоа олдида обрусиз ёки фаол булмаган раз^барга айланади. 
К^олаверса, улар жамият тар а^ и ёти га зарар келтиради.

Download 10,95 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   32   33   34   35   36   37   38   39   ...   97




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish