Rafiyev yengil aòLEÒika va uni o‘QIÒish meòodikasi

ÒUZILISHI, MAZMUNI VA REJALASHÒIRILISHI
7.1. MASHQNING ÒUZILISHI VA MAZMUNI
Mashq mashg‘ulotlarining shakllari va tuzilishi.
Hamma
yengilatletikachilar uchun mashq jarayonining asosiy tashkiliy
shakli – guruh bo‘lib yoki yaka tartibda 2 soat yoki undan
ko‘proq davom etadigan sport mashqi mashg‘uloti (darsi)ni
o‘tkazishdir. Ozroq davom etadigan mashg‘ulotlar ham
bo‘lishi mumkin. Asosiy mashg‘ulotlarni har kuni ko‘p kuch
kelmaydigan ertalabki mashq bilan to‘ldirib turish mumkin.
Asosiy mashq mashg‘ulotlarini to‘ldiruvchi uy vazifalarini
esa kunning boshqa vaqtida bajarish mumkin. Yengil atle-
tikachilar yengil atletik sport mashqidan tashqari, kross,
yugurishlar suzish, basketbol va shunga o‘xshash mashg‘ulotlar
o‘tkazadilar. Nihoyat, sport musobaqalari ham mashg‘ulot
shakllaridan biri hisoblanadi.
Mashg‘ulotlarning hamma shakllarida quyidagi asosiy
qoidalarga rioya qilish kerak: mashg‘ulotni asta-sekin boshlab,
keyin asosiy ish o‘tkaziladi. (Bu qismda kuch berish mashq
turiga, kuch berish xarakteriga va hokazolarga qarab har xil,
lekin mashg‘ulot boshidagiga nisbatan ancha yuqori bo‘ladi.)
Mashg‘ulot oxirida kuch berish kamaytiriladi. Kuch ke-
lishni bu tarzda o‘zgartira borish, mashg‘ulot qaysi shaklda
o‘tkazilishidan qat’i nazar, har qanday mashq mashg‘uloti
uchun shartdir.
Mashq mashg‘ulotlari qabul qilingan umumiy tuzilma
(struktura) bo‘yicha tuzilib, to‘rt (kirish, tayyorlov, asosiy

---

347
va yakunlovchi) qismdan yoki uch chigalyozdi (razminka),
asosiy va yakunlovchi qismlardan iborat. Mashg‘ulotning
maqsadi va mazmuniga, mashq davriga va asosan yengil-
atletikachilarning tayyorlik darajalariga qarab birinchi yoki
ikkinchi variant qo‘llanadi. Mashqning tayyorlov davrida
o‘tkaziladigan guruh mashg‘ulotlari, odatda, to‘rt qismdan
iborat bo‘ladi. Uch qismdan iborat variant ko‘pincha yuqori
razryadli yengilatletikachilar uchun, ayniqsa mashqning
musobaqalashuv davrida qo‘llanadi. Mashq mashg‘ulot-
larining mazmuni ko‘p jihatdan yengilatletikachilarning
tayyorlik darajalariga bog‘liq bo‘ladi.