Р 38 р 38 О. Д. Раҳимов, И. Х. Сиддиқов, М. О. Муродов. Ҳаёт фа

 

---

96 
Мустақил ўқиш учун мавзулар 
1. Ўзбекистон Республикасининг меҳнатни муҳофаза қилиш 
тўғрисидаги қонуни ва меҳнат кодекси. 
2. Меҳнат шартномаларини тузиш ва бекор қилиш 
тартиблари. 
3. Интизомий жазоларни қўллаш тартиби, амал қилиш 
муддати ва жазо устидан шикоят қилиш.
3.2. Ишлаб чиқариш санитарияси ва меҳнат 
гигиенаси 
Таянч иборалар
:
Ишлаб чиқариш санитарияси, меҳнат 
гигиенаси, шахсий гигиена, касб касаллиги, микроиқлим, рухсат 
этилган миқдор, зарарли чанг, зарарли газ, микроиқлим, иситиш, 
ҳаво 
алмаштириш, 
ѐритиш, 
 
шовқин, 
ультратовуш, 
инфратовуш, титраш, зарарли нурлар. 
3.2.1. Ишлаб чиқариш санитариясининг умумий 
тушунча ва таърифлари 
Ишлаб чиқариш санитарияси
– бу ишчиларга таъсир 
этувчи зарарли омилларни бартараф этишга қаратилган 
ташкилий, гигиеник ва санитар-техник тадбирлар ҳамда 
воситалар тизимидир. 
Ишлаб чиқариш санитариясининг асосий вазифаси
эса 
зарарли моддаларнинг белгиланган рухсат этилган миқдори 
(РЭМ) асосида соғлом ва хавфсиз иш шароитини яратишдан 
иборатдир. 
Маълумки, иқтисодиѐт тармоқларининг айрим соҳаларида 
кўпгина ишлар очиқ ҳавода ўтказилади. Бундай ҳолда ишчиларга 
метеорологик шароитлар, яъни ҳавонинг ҳарорати, намлиги, 
босим, қор, ѐмғир, қуѐш радиацияси ва бошқа шу каби омиллар 
катта таъсир этади. Ушбу омиллар икки хил йўл яъни, ҳаво 
орқали ѐки бевосита мулоқатда бўлиш орқали таъсир этиши 
мумкин. 
Ҳаво орқали таъсир этувчи зарарли омилларга иш жойининг 
микроиқлим ҳолатини белгиловчи кўрсаткичлар миқдори, чанг, 
газ, шовқин, инфра ва ультратовушлар, ѐритилганлик даражаси, 
электромагнит 
майдон, 
инфрақизил 
ва 
ультрабинафша 
нурланишлар ва бошқаларни мисол қилишимиз мумкин.

---

97 
Иккинчи йўл, бевосита контакт орқали таъсир этувчи 
омилларга эса ҳар хил қаттиқ ва суюқ зарарли моддалар, титраш 
билан ишловчи асбоб ва мосламалар киради. 
Юқоридаги омилларни ҳисобга олган ҳолда, уларни инсон 
соғлиғига таъсирини ўрганиш ва бу таъсирни бартараф этиш 
тадбирларини ишлаб чиқиш муҳим ва зарурдир. Бу масала эса 
меҳнат гигиенасининг асосий вазифаси ҳисобланади.