1- мавзу: Кириш. Экология фанининг мақсад ва вазифалари. Экологик омиллар ва қонуниятлар Режа

---

1-
Мавзу: Кириш. Экология фанининг мақсад ва вазифалари. Экологик 
омиллар ва қонуниятлар 
Режа : 
1. Экология фани предмети, мақсад ва вазифалари ҳамда ривожланиш тарихи 
2. Ўзбекистондаги экологик муоммолар, инсонларни ишлаб чиқариш фаолиятлари
билан атроф-муҳит ўртасидаги боғлиқлик 
3. Муҳит ва яшаш шароити тушунчалари 
4. Экологик омиллар ва уларнинг турлари, қонун ва қонуниятлар 
1. Экология фани предмети, мақсад ва вазифалари ҳамда ривожланиш тарихи 
Э к о л о г и я
атамасининг дастлабки таьрифи таниқли немис биологи Эрнест Геккел 
томонидан унинг «Организмларнинг умумий морфологияси» (1866 й.) ва «Оламни 
вужудга келишининг табиий тарихи» (1868 й.) каби илмий асарларида келтирилган. Унга 
кўра экология юнонча; 
о й к о с 
(oikos)- яшаш макони, ўрни, жойи, ҳамда
л о г о с 
(logos) - фан, мантиқ сўзлари бирикмаларидан тузилган атамадир. Маъносига кўра тирик 
организмларнинг яшаш шароити ёки ташқи муҳит билан ўзаро муносабатини англатади. 
Экология биологик йўналишдаги фанлардан бири сифатида ХIХ асрнинг 
ўрталарида шаклланди. Дастлабки даврларда у алоҳида олинган тирик организмларнинг
ўраб турувчи ўлик табиат билан муносабатини ўрганган. Экологияни мустақил фан 
сифатида ХIХ асрнинг охирларида кенг тан олинган бўлса-да, уни 
э к о л о г и я
деб 
аталиб, умумий луғатга кириши ХХ асрнинг сўнгги(1960-2000 й.) ўн йилликларига тўғри 
келади. Кўриниб турибдики, экология нисбатан ёш фан ҳисобланиб, ҳозирда ҳам уни 
шаклланиши давом этмоқда. Шунинг учун фаннинг предмети, мақсади ва вазифаларини 
таьрифлашда кўпчилик муаллифлар бир-бирига яқин фикрларни билдирсаларда хали 
ҳозирча ягона умумий тўхтамга келинган дейишга асос йўқ.Экология фанининг 
ривожланишида унинг ўрганиш объекти ва унга илмий ёндашиш жихатларига кўра бир 
неча даврларни фарқлаш мумкин. Бу даврларни баъзи манбаларда фаннинг бўлимлари 
сифатида ҳам таърифланади.