1- мавзу: Кириш. Экология фанининг мақсад ва вазифалари. Экологик омиллар ва қонуниятлар Режа


Экологик омиллар ва уларнинг турлари, қонун ва қонуниятлар



Download 454,7 Kb.
Pdf ko'rish
bet8/10
Sana06.06.2022
Hajmi454,7 Kb.
#641227
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10
Bog'liq
1- Маъруза

4.Экологик омиллар ва уларнинг турлари, қонун ва қонуниятлар. 
 
Ҳаёт муҳитининг тирик организмларга таъсир кўрсатувчи элементлари 
экологик 
омиллар 
дейилади. Муҳитнинг организмга таъсири айнан шу экологик омиллар орқали 
амалга ошади. Организмларнинг ҳаёт тарзи, қиёфаси, ҳусусиятлари ана шу омилларга кўп 
жихатдан боғлиқ бўлади. Организмлар омилларга турли реакциялар орқали ўзаро 
мослашадилар. Аммо, бу мослашиш бир томонлама жараён эмас, балки организмлар 
муҳитни, тўғрироғи экологик омилларни маълум даражада ўзларига мослаб 
ўзгартирадилар ҳам. Муҳит билан организм орасидаги ўзаро мослашиш турли 
кўринишларда намоён бўлиши мумкин. Уни 
морфологик, физиологик, хулқий(этологик) 
шаклларини
ажратилади. Организмнинг муҳитга мослашувини 
адаптация
дейилади ва у 
организмларнинг асосий ҳусусиятларидан бири ҳисобланади.
Экологик омиллар табиати ва ҳусусиятларига кўра бир неча гуруҳ ва гуруҳчаларга 
бўлинади, яъни таснифланади. Улардан энг мақбули сифатида қуйидаги таснифни 
келтириш мумкин: 
1. 
Абиотик омиллар
ноорганик (ўлик) табиатнинг тирик организмларга таъсирини 
ифодаловчи омиллар бўлиб, улар 4 та гуруҳчага бўлинади: а) иқлим омиллари-
ёруғлик, ҳарорат, намлик, шамол, босим ва бошқалар билан боғлиқ таъсирлар; б) 
эдафик ёки эдафоген омиллар-тупроқнинг ҳусусиятлари билан боғлиқ таъсирлардир; 
в) орографик омиллар-ҳудуднинг ер юзаси тузилиши, рельефи билан боғлиқ 
таъсирлар; г) гидрологик омиллар-сувнинг ҳусусиятлари билан боғлиқ таъсирлар. 
2. 
Биотик омиллар-
тирик организмларнинг бир-бирига ўзаро таъсирини ифодаловчи 
омиллар бўлиб, уларни 3 та гуруҳчага ажратиш мумкин: а) фитоген омиллар-
ўсимликлар билан боғлиқ таъсирлар; б) зооген омиллар-ҳайвонот дунёси билан 
боғлиқ таъсирлар; в) микрбиоген омиллар-қуйи даражадаги тирик организмлар 
(микроблар, бактериялар, микроскопик ўсимликлар, замбуруғлар) билан боғлиқ 
таъсирлар. 
3. 

Download 454,7 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish