1- мавзу: Кириш. Экология фанининг мақсад ва вазифалари. Экологик омиллар ва қонуниятлар Режа

2. Ўзбекистондаги экологик муоммолар, инсонларни ишлаб чиқариш фаолиятлари 
билан атроф-муҳит ўртасидаги боғлиқл 
Бугунги кунда инсон барча табиий ресурслардан ҳар томонлама фодаланиши , фан – 
техника тарақиётини беқиёс ривожланиши натижасида атроф, табиий муҳит ҳалокатли 
равишда тез ифлосланиб бузилмоқда ва турли хил салбий оқибатларга олиб келмоқда. 
Табиатдаги бу салбий ўзгаришлар оқибатида инсоннинг яшаш муҳитини ёмонлашуви 
билан ҳарактерланадиган
э к о л о г и к м у а м м о л а р 
юз бермоқда. Бундай 
муаммоларни таъсир доирасининг кўламига қараб, шартли равишда умумсайёравий ёки 
умумбашарий, минтақавий ва махаллий экологик муаммоларга бўлиш мумкин. 
 
Умумсайёравий экологик муаммолар 
сифатида аҳолини шиддатли тарзда 
тартибсиз кўпайиб бориши(1-жадвал), хом-ашё ва энергетик ресурсларни камайиб 
бораётганлиги, ҳаво, сув, тупроқларни ифлосланиши билан боғлиқ бўлган муаммоларни 
айтиб ўтиш мумкин.

---

Жадвал-1. 
Дунё аҳолисининг хар 10
9
 кишига ошиб бориши учун кетган вақт.(Манба: 
F.Ramadu.1998) 
 
Аҳоли сонини узгариши 
 
Йиллар 
Давомийлиги, 
Йил 
125000дан 1млрд.гача 
- 10
6
дан 1850 гача 
10 000 000 
1 дан 2 млрд.гача 
1850 дан 1925 гача 
75 
2 дан 3 млрд.гача 
1925 дан 1960 гача 
35 
3 дан 4 млрд.гача 
1960 дан 1975 гача 
15 
4 дан 5 млрд.гача 
1975 дан 1987 гача 
12 
5 дан 6 млрд.гача 
1987 дан 2000 гача 
12 
6 дан 7 млрд.гача 
2000 дан 2010 гача 
10 
7 дан 8 млрд.гача 
2010 дан 2020 гача 
10 
Шунингдек, Озон туйнуги, ҳаво таркибида СО
2
миқдорини ошиб бориши, ерда ўртача 
ҳароратни ортиб бориши каби холларини ҳам умумбашарий экологик муаммолар 
гуруҳига киритиш мумкин.(2-расм). 
2-расм. 1860 ва 1990 йиллар оралиғида ер юзида ўртача хароратни ўзгариши. 
(Манба: F.Ramadu.1998)