Quyosh va oy kalendarlari. Astronomiyada uzunlik o‘lchov birliklari

Reja.

• Olam tuzilishi haqida zamonaviy tasavurlarni shakllantirish

2)Quyosh va oy kalendarlari.

3) Astronomiyada uzunlik o‘lchov birliklari.

4)Raketka dvigatellari.

Olamning Planck fazoviy kemasidan kosmik mikrotoʻlqin foni harorat fluktuatsiyasi orqali koʻrinishi, Mollweide proeksiyas

Olam (lotincha: universus) atamasi ostida fizik mavjud boʻlmish jamiki narsalar: fazo, vaqt, materiya, energiya, inersiya, fizik qonunlar va konstantalar majmui tushuniladi. Kundalik hayotda „olam“ soʻzi Yer sayyorasini anglatishi mumkin.

Quyoshning yillik ko`rinma harakati. Ekliptika

Yil davomida, sistemali
ravishda, tush paytida, ma’lum bir joydan turib Quyoshning zenitdan uzoqligini o`lchash, uning osmon ekvatoridan og`ishi +23o26` dan -23o26` ga qadar o`zgarishini ko`rsatadi. Bundan ekliptika tekisligining osmon ekvatoriga og`maligi ε=23o26` ga teng ekanligi ma’lum bo`ladi.

Ekliptikaning harakterli to`rtta asosiy nuqtasi bo`lib, bulardan ikkitasi uning osmon ekvatori bilan kesishgan nuqtalarini, qolgan ikkitasi esa osmon ekvatoridan eng katta og`ishiga ega bo`lgan nuqtalarini xarakterlaydi. Uning ekvator bilan kesishgan nuqtalaridan biri (Quyosh osmonining janubiy yarimsharidan shimoliy yarimsharigacha kesib o`tayotganda hosil bo`lgani) bahorgi tengkunlik nuqtasi ( ) deyilib, Quyosh undan 21-mart kuni o`tadi. Ikkinchisi esa kuzgi tengkunlik nuqtasi ( ) deyilib, Quyosh u nuqtadan 23-sentabr kuni o`tadi.

Quyoshning yulduzlar fonida yillik ko’rinma harakat qilishi, aslida, Yerning Quyosh atrofida yillik haqiqiy harakati tufayli sodir bo’ladi. Shuning uchun Quyoshning yillik ko’rinma harakati tekisligi Yerning orbita tekisligi bilan ustma – ust tushadi. Binobarin, ekliptikaning osmon ekvatoriga og’maligi ham Yer ekvatoring o’z orbita tekisligiga og’maligi bilan bir xil bo’ladi.

Quyoshning sutkalik harakati.

• Quyosh har kuni sharqda chiqib g’arbda botadi. Bu uning sutkalik ko’rinma harakati bo’lib, Yerning o’z o’qi atrofida g’arbdan sharqga tomon aylanganidan vujudga keladi. Yer shari sutkalik aylanma harakatidan tashqari yillik harakatga ega. U Quyosh atrofini bir yilda bir marta to’la aylanib chikadi. Ammo kuzatuvchi Yerning sutkalik harakatini sezmagani kabi, uning yillik harakatini xam sezmaydi.